THI ƠI LÀ THI - Chi

Kính thưa quí vị, đến giờ phút này thì chắc chả còn ai có thể là không biết cái "món ấy". Và tôi cũng đang lo lắng, soạn sửa, hăm hở, háo hức chờ đợi cái ngày 26 ấy.

 

Trường tôi thì lại vốn là cả nam lẫn nữ sinh cơ, nên đã quyết định cho các lớp 12 thi thử để thu thập kinh... hoàng. Quí vị ạ, cả tỉnh tôi chỉ có mỗi một lớp 12C là tụi tôi thôi đấy. 12C năm ni, của cái trường này thật là đặc biệt bởi tụi tôi có một tấm lòng thương người rất ư là bao la, lại thêm cái tinh thần "đại đoàn kết dân tộc" do chính chính phủ đề xướng cho nên cuộc thi được diễn ra ở lớp tôi "trong vòng thân mật" cho dẫu rằng thì là các thầy đã hết sức lưu huyết, í lưu ý rằng:

 

- Các em cố gắng làm bài một mình để biết sức mình...

 

- Đừng có coi nhau vì đây chỉ là kỳ thi thử, có nhỏ điểm cũng không sao, phải biết mình thiếu sót môn nào, thì giờ còn lại sẽ dò kỹ môn đó...

 

Và chúng tôi bắt đầu thi, y như thi thật vậy, cũng hai buổi, cũng theo thứ tự các môn...

 

Ngày đầu tiên, hai giáo sư sinh ngữ chính gác hai giờ đầu, đến hai giờ sau thì là ông giáo sư Triết. Vì đến 8 giờ mới bắt đầu thi, chúng tôi bắt đầu phát thanh bừa bãi.

 

- Thầy cho khó quá thầy.

 

- Ở bộ cho dễ hơn nhiều.

 

- Ở tivi cũng dễ hơn.

 

- Thầy, chưa học Siêu hình mà thầy.

 

Và thầy tôi thì rất ung dung, điềm tĩnh chẳng nói chẳng rằng. Tụi tôi bắt đầu quay sang hỏi nhau, thậm chí đến cãi nhau tưng bừng:

 

- Ê câu 36.

 

- Cái này là a nè mày. 

 

- Sao được, c chứ, đâu phải xã hội, duy nghiệm mà.

 

- Nè, "bà ấy giận cành hông, bà ấy giận sùi bọt mép" (trời!) là cái gì mày?

 

- Tâm Sinh lý chứ gì, ngu!

 

- Cái gì đến từ Thượng Đế, Hòa?

 

- Đam mê, tao bảo đảm đó.

 

- Trời ơi, ê câu này sao mày?

 

 - Ai biết. Thôi mình chia ra, ai hên trúng, tao a cho.

 

- Còn câu e mày?

 

- Kệ bỏ!

 

Ồn ào tăng theo cấp số nhân, thầy tôi hết còn bình thản được nữa, lên tiếng, trước còn ngọt ngào, sau giận quá, ông nói:

 

- Cái này là thi thử, đâu có... ăn nhậu gì mà phải coi nhau.

 

Tức thì cả lớp nhao nhao lên (bởi khi nãy có thầy giám học, giám thị nên tụi tôi mới im lặng đó):

 

 - Đâu có coi thầy, em hỏi mờ.

 

- Dạ dẫu biết thế nhưng sao lòng vẫn muốn coi.

 

- Trời, thử nhưng mà đậu cũng khoái vậy thầy.

 

- Chớ hổng lẽ để giấy trắng sao thầy, rồi sao thầy chấm được, tội nghiệp nó.

 

- Có còn hơn không mà thầy. 

 

Thấy không tài nào nói nổi, ông im lặng đọc sách tiếp. Và còn một điều thê thảm nữa là nhà in quá tệ, nội cái sửa lại cũng đã mất 15 phút ngày đầu tiên, hầu hết những cây toán đều sai vì cái máy không có học "tập hợp", chẳng cần biết giao, hội là cái chi, thuộc về hay mọi gì cả. Lại thêm ông phụ tá giám học là giáo sư Pháp văn, khi ông điều chỉnh lại trên bảng, chữ Việt thì không sao, đến Toán thì lại càng không phải "nghề của chàng", chỉ viết lại từng chữ là đủ thấy mệt.

 

- Cái này đọc sao mấy em?

 

- Dạ "giao" thầy.

 

- Còn cái này?

 

- Dạ "thuộc về" thầy.

 

- Câu e cũng vậy..., í quên, còn cái gạch này nữa, có giống cái kia không mấy em, khác chứ? 

 

- Dạ cái đó là "không thuộc về"...

 

- Thầy cũng không rành mấy cái này nữa, khổ quá, thôi rán đi mấy em, còn có mấy câu sai nữa thôi...

 

Đến ngày thứ hai. vì lớp có cả Anh lẫn Pháp văn nên bài thi khác nhau, 2 giờ đầu cũng là ông thầy Triết gác, môn sử địa khai mạc là tụi tôi đã cãi nhau ỏm tỏi:

 

- Trời ơi, mấy câu này sao mậy?

 

- Ai biết, bỏ đó đi.

 

- Còn câu 12.

 

- Tao làm c.

 

- Ê! Ngu, a đó.

 

- Giỡn hoài chớ. Còn mày, Hằng?

 

- Tao làm b.

 

- Trời ơi, mấy ngài này là ai đây?

 

- Tổng thống Pháp đó mày.

 

- Ai hổng biết. kệ ổng chứ, ăn nhằm gì mình mà cũng hỏi, bởi dzậy tao ghét ai nói chuyện người ngoài ghê...

 

Với xấp bài Pháp văn, tôi lướt qua rồi để đó, làm Anh văn, con nhỏ bạn thân tôi sinh ngữ chính là Anh, tới Pháp thì nó bí bèn la hoảng lên:

 

- Ê, đứa nào làm bài hổng được làm giùm tao coi.

 

- Giỡn hoài mày, tao đang làm, ê Tuyết, Anh văn chưa?

 

- Rồi, còn mày?

 

- Xong grammaire rồi, ê cái conversation này "thú... vật" quá mày .

 

- Trời ơi, vậy con Đào có làm vocabulaire chưa?

 

- Nó đang làm sử địa của nó.

 

- Ê kêu nó mau mau lên chớ.

 

- Mày làm Anh văn rồi làm cho tao coi, tao làm được có 9 câu hà, điệu này chắc "đậu cành mềm" quá.

 

- Ê, Tân! 105.

 

- 105 a hả?

 

- Ê, đọc giùm 15, 16, 17, 18 đi.

 

- Trời đất, b, e, c, e.

 

- Chúa ơi cứu em, trời ơi, tao bỏ từ câu 29 tới... hết! 

 

- Hay hé!

 

- Rồi chưa, đọc Pháp văn cho tao đi, 41.

 

- Sao hổng coi, đồ quỉ, 41 bỏ, 42 a, b, e, d, e, b.

 

- Ê, bê hay đê, đọc chậm đó.

 

Vì giáo sư gác 2 giờ sau cũng quá hiền, thế là qua hai ngày thi thảnh thơi.

 

Đến lúc biết kết quả, lại cũng nhằm giờ ông Triết, trước hết ông nói:

 

- Riêng bài Triết thì rất đáng khích lệ...

 

Tụi tôi khoái chí:

 

- Dạ, tụi em vẫn giỏi.

 

- Dạ, dù khó cũng rán làm...

 

Nhưng than ôi:

 

- Rất đáng khích lệ học thêm nữa vì người cao nhất chỉ đúng 34 câu!

 

- Trời, thầy làm tụi em quê quá thầy!

 

- Tại thầy cho khó quá mờ.

 

- Thầy cho tụi em chả hiểu gì.

 

Và tiếng thì thào:

 

- Phải bữa đó có mấy ông kia mình la lên là chưa học tới bài này sao thầy cho thầy, để ổng quê chơi.

 

- Ừa, ổng làm bộ cho hết chương trình để người ta tưởng ổng dạy hết rồi.

 

Kết quả là chỉ có vài người trên trung bình có thể hi vọng mong manh đậu thôi, cả lớp méo như kẹo.

 

Đến lúc ông thầy sửa bài Pháp văn, tụi tôi lại rên:

 

- Bài khó quá thầy.

 

- Tôi thì tôi thấy, nếu Pháp văn khó sao nghe nói các em môn nào cũng tệ? 

 

Thế là quê cứng người, khớp cái buồn luôn.

 

Coi nhau như thế mà còn không đậu nổi, khi vô phòng thi thì làm răng mà coi. Ôi trắc nghiệm, ta đau khổ chào mi...

 

 

CHI      

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 138, tuần lễ từ 28-6 đến 5-7-1974)

 

NIỀM TIN CHƯA MẤT - Võ Hồng

Thằng con tôi ở trần và dang nắng cả ngày. Hỏi lý do vì sao, nó không chịu nói. Tôi phải ôn tồn giảng cho nó nghe rằng dang nắng lắm nhiều khi cũng nguy hiểm: có thể bị nhức đầu, bị cảm nắng sinh bệnh.

- Con đừng nên làm phiền Ba. Ba đi làm vắng cả ngày thế mà lỡ con bệnh thì ai săn sóc cho con? Những lần con đau con có nhớ rằng Ba phải thức suốt đêm bên giường con không?

Thấy tôi thật tình lo lắng, nó nói:

- Nhưng mà... lũ học trò cứ gọi con là heo luộc.

- "Heo luộc" là cái gì?

Tôi ngơ ngác hỏi.

- Tụi nó nói da con trắng như heo luộc.

Không thể nín được, tôi bật cười to một tràng dài. À ra con heo luộc phải dang nắng để thành con heo quay đây mà! Thời đại đổi thay, ngày xưa người ta yêu màu da trắng trẻo còn ngày nay người ta chuộng màu da rám nắng. Quả tình có nghe con tôi nói tôi mới để ý thấy rằng độ này da dẻ nó có rám đen đi phần nào. Ngày còn má nó, da nó trắng như con gái. Tôi nhớ đến những buổi trưa mười giờ, bãi biển đầy những cô gái nằm phơi nắng. Họ đội mũ lác rộng vành và đeo kính râm. Những chàng trai da nâu hãnh diện đi đi lại lại. Quan niệm đẹp có thay đổi nhiều thật nhưng tôi không ngờ nó lại ăn sâu cả vào lớp trẻ con mới mười tuổi. Hồi tôi còn nhỏ đi học thầy giáo yêu nhất những học trò mặt mũi trắng trẻo đã đành, cả đến chúng tôi cũng chỉ thích chơi với những đứa bạn mặt mày trắng trẻo. Những đứa đen đủi nhiều khi bị chế giễu một cách tàn nhẫn.

Tôi nhìn kỹ lại con tôi hơn. Nó chỉ đánh một cái quần đùi màu đỏ, - mãi đến bây giờ tôi mới tự hỏi tại sao chị ở lại cứ bắt nó mặc quần đùi đỏ, mua chi mà một lần đến ba, bốn cái quần đùi đỏ, - còn thì mình trần cả ngày. Tôi tưởng tượng đến một lúc nào mình nó sẽ đen như một con heo quay. Và tự nhiên tôi nghĩ đến một hình ảnh, không phải trong tương lai mà chính ngay trong quá khứ tôi đã sống. Tôi nhớ đến anh Tộc, người bạn học của tôi hồi còn lớp Tư. Lúc bấy giờ chúng tôi vào khoảng mười, mười một tuổi. Mình Tộc gầy đét, hai chân như hai cái que. Đã thế lại chuyên môn mặc quần đùi khiến chúng tôi mỗi lần gặp anh là phải để ý ngay đến cặp chân que tăm. Không biết anh ta khéo xếp thế nào mà cái quần đùi nào anh mặc cũng cũ, cũng sờn đít hoặc rách đít. Tôi chưa hề thấy anh mặc một cái quần đùi mới. Không mới mà có cũ, thế có lạ không? Anh không bao giờ mặc áo. Đi từ đầu làng đến cuối làng mà cũng để mình trần. Đánh bi đánh đáo cả ngày, hết bắt dế đến câu cá, lúc nào anh cũng phơi mình dưới nắng khiến da cứ tím sậm lại. Người lại gầy, xương sống chạy một hàng dài gồ lên, còn xương sườn thì đếm đủ mười hai đôi. Hai núm vú thâm dán sát vào da như đầu của hai chiếc đinh bảy phân ai đã đóng vào ngực. Ngực lép và bụng lép nhưng cái rún lại béo bở. Rún của ai cũng thõm vào, hoặc tròn như lỗ đáo, hoặc méo xệch như cái miệng cười mỉm, chỉ riêng rún của Tộc thì lồi ra một đoạn dài gần hai phân, trông như cái núm vung. Rờ tay vào thấy mềm mềm những thịt. Lúc bấy giờ ở xóm tôi có một gánh hát bội đến trình diễn thường xuyên, chúng tôi cứ đợi đến chín giờ khuya rạp thả giàn là ùa vào coi khỏi mất tiền. Rạp hát lấy tên rạp là Thạnh Xương. Thấy Tộc mình chỉ toàn những da và xương, một người bạn có nhiều sáng kiến bỗng đặt tên cho Tộc là thằng Thạnh Xương. Tộc không phản đối mà nhận cái biệt hiệu mới một cách vui vẻ. Do đó mỗi khi đùa nghịch chúng tôi có thể gọi tên Tộc hay tên Thạnh Xương cũng được.

- Ê Tộc, thách mày lặn một hơi cho qua bờ sông bên kia đó.

- Thạnh Xương, Thạnh Xương, leo lên cây bàng gỡ dùm con diều cho tao một tí mày.

Tộc không chịu thua một cuộc thách đố nào, không từ chối một sự nhờ vả nào. Kết quả của những cuộc mạo hiểm là mình Tộc mang đầy những vết sẹo. Anh em ai cũng mến Tộc vì Tộc chấp nhận mọi sự đùa nghịch của anh em. Tộc không bao giờ cáu vặt. Hoặc là thách đánh nhau hoặc là tha thứ không thèm chấp, thế thôi. Không thèm trả thù ngầm, không thèm nói láo.

Tộc ham chơi đáo đến nỗi có hôm mê mải ăn thua mà đứa nào giấu áo không biết. Đến lúc trống đánh, chạy đi tìm áo, hỏi ai cũng bảo không biết, lạy ai cũng không chịu chỉ giùm khiến Tộc òa ra khóc. Tộc sợ thầy lắm. Nhưng mà cái tật ở trần cởi áo vắt vai, Tộc vẫn không thể bỏ. Đến sân trường thì bỏ sách vở xuống cỏ, đặt áo đè lên trên rồi thì chơi mải chơi mê không còn biết trời đất gì nữa. Mãi đến khi trống đánh vào lớp mới lật đật bỏ trò chơi mà vội vã mặc áo vào. Có lần vừa cãi vã ăn thua vừa hẹn hò tái đấu, anh cài hột nút này sang khuy áo kia mà không biết. Khi sắp hàng vào lớp, ai nấy đã ngồi an vị rồi thì thầy Nghĩa, thầy giáo chúng tôi, đi soát qua lớp một lượt. Thầy chỉ tay sang Tộc, gọi:

- Tộc, lên bảng.

Tộc vụt đứng dậy, nhanh quá, như một cái gân bị giật. Có lẽ người anh chỉ có gân và xương nên sự phản ứng mới lẹ như thế. Anh thoăn thoắt bước lên bảng, vô tư như khi đi nhặt một hòn bi. Đứng cụng nhằm bảng đen mới dừng lại. Rồi im lặng, một ngón tay bôi lên bảng vẽ hình con cua con quạ gì đó. Thầy Nghĩa quát:

- Quay mặt trở lại!

Anh vâng lời quay mặt trở lại và cả lớp cười rộ lên vì hai cái vạt áo gài khuy so le. Anh ngơ ngác không biết vì sao các bạn cười mình, thầy hỏi:

- Hồi trưa mày làm gì?

Tộc trả lời ngay, không phải suy nghĩ:

- Dạ thưa thầy hồi trưa con ăn cơm xong thì mẹ con sai con gánh nước mắm qua nhà bà Chức Ba. Kỳ nước mắm trước bị thiếu nắng, dang không kỹ nên mới để nửa tháng mà đã trở, thúi quá...

Lũ học trò cười rộ lên, to hơn trước, thế mà Tộc vẫn điềm nhiên nói tiếp. Nhưng tiếng ồn ào lớn quá, chắc cả lớp không nghe được gì, duy chỉ có những đứa ngồi bàn đầu như tôi là nghe rõ tiếng Tộc chậm rãi tiếp:

- ... Bà Chức Ba bắt đền nói mẹ con mà không đổi nước mắm khác cho bà ta thì bà ta...

Đến đây thầy Nghĩa đập mạnh thước gạch vào mặt bàn một tràng dài và cả người nói lẫn người cười đều im lặng, Thầy giận dữ nói:

- Ý tao muốn hỏi mày hồi trưa mày làm gì mà đi học mặc áo xốc xếch như vậy. Chớ mày gánh nước mắm cho bà Chức Ba hay bà Chức Tư gì thì tao đâu cần biết, nước mắm của mẹ mày thúi hay thơm cũng thây kệ mày.

Tộc cúi xuống nhìn vạt áo của mình và lặng lẽ cởi nút ra rồi gài lại, vẻ thản nhiên như không có việc gì xảy ra. Thầy nói:

- Thôi cho đi xuống.

Tộc "dạ" một tiếng, lủi thủi đi xuống nhưng khi đến dãy bàn thứ tư không quên nháy mắt sang một đứa bạn bên cạnh. Chúng tôi ai cũng biết thầy Nghĩa không có cảm tình với Tộc, nhưng Tộc, hình như anh lại không để ý đến điều đó. Tính thầy Nghĩa cẩn thận, ưa sắp đặt trang hoàng cho lớp đẹp đẽ. Những khẩu hiệu "Tiên học lễ hậu học văn, Trọng thầy mới được làm thầy, Chăm chỉ sạch sẽ...", được thầy cắt bằng giấy màu treo cân đối. Những hình vớ vẩn xanh đỏ lòe loẹt như hình Phúc Lộc Thọ, Sư tử hí cầu thầy cắt ở nhãn pháo hay nhãn hương, những tấm bưu thiếp hình chợ hình phố, thậm chí có những ảnh ả xẩm thầy cũng lồng giấy bóng treo khắp tường, chi chít, rộn ràng bên cạnh những tấm địa đồ, bản đồ nghiêm trang, đứng đắn. Thầy coi chừng tóc tai và quần áo của học sinh luôn. Không phải với mục đích bảo vệ sức khỏe, chắc thế, mà chỉ vì sợ đốc học hay thanh tra bất chợt tới. Sách vở bút mực thì khỏi phải nói. Mỗi lần sắp có thanh tra tới khám trường thì chúng tôi thật là khổ sở với thầy. Thầy tập đứng dậy, tập ngồi xuống, thầy bắt bao lại sách vở, bắt cắt tóc, bắt cắt móng tay, bắt mặc bộ quần áo nào đẹp nhất. Sợ lũ chúng tôi quên đi những lễ nghi tối thiểu, thầy bắt chép và học thuộc lòng một bài nhan đề "Lời khuyên học trò". Bắt đầu như thế này:

Trống trường vừa đánh mau mau,

Sắp hàng ngay ngắn trước sau đàng hoàng.

Đừng nói chuyện chớ làm ồn

Học trò như vậy mẹ cha vui mừng.

Sau này tôi mới biết rằng đó là một bài thơ dở, sai âm luật. Chắc do thầy sáng tác. Vì lâu lâu thầy lại cho phép thêm một đoạn ám chỉ khuyết điểm nào đó mà thầy vừa khám phá ra. Ví dụ hôm thầy đè cổ thằng Hùng đánh ba roi vì tội hái trộm dưa leo bị bà Tang lên mét giữa lớp thì chiều đó thầy bắt chép thêm một đoạn "Lời khuyên học trò" (tiếp theo):

Dưa cà là của người ta

Mình đừng khuấy phá hái mà không nên.

Bắt được đã phải chịu đòn

Lại làm xấu hổ tổ tiên ông bà.

Tôi không biết bao giờ bản trường ca này mới chấm hết. Chỉ biết mỗi lần thầy dạy dư giờ hay những chiều mùa đông chưa tan học mà trời tối quá không thấy mặt chữ thì thầy bắt cả lớp ê a đọc bài "Lời khuyên..." như những tín đồ tụng niệm giáo điều. Tất nhiên là với một thầy giáo cẩn thận dường ấy và nhất là sợ thanh tra tới mức ấy thì Tộc không phải là một cái hoa đẹp đáng để cho lớp và cho thầy hãnh diện. Tóc thì dễ thường đến hai tháng mới cạo một lần, - cạo chớ không phải cúp, - thành ra tóc mọc lấn xuống trán, tóc mai chỉa nhọn xuống nửa má. Cái mặt trở nên quắt lại bằng bàn tay. Áo quần thì như trên đã nói. Thành ra thầy có nhiều thành kiến đối với Tộc, những thành kiến khiến có lần Tộc bị mắng oan. Một hôm giữa lúc sắp hàng, thầy khám sạch sẽ. Thầy kéo hẳn Tộc ra khỏi hàng, chỉ vào cặp chân đen:

- Mày ở dơ thế kia?

Tộc thưa liền:

- Thưa thầy con mới tắm ạ.

- Mới tắm cái gì? - Thầy sừng sộ nói - Cái cổ đầy những đất thế này.

Thầy vừa nói vừa lùa ngón tay kỳ cọ nơi cổ của Tộc. Nhưng quả không có một lằn đất nào dính nơi tay thầy cả. Thầy hơi ngượng, đứng im nhìn kỹ Tộc từ đầu đến chân. Rồi thầy chỉ xuống hai cái mụt Tộc mang ở cổ chân:

- Ở dơ - ghẻ chốc thế kia mà nó còn cãi tao nữa.

Tộc vẫn trả lời tỉnh bơ:

- Dạ, thưa thầy không phải ghẻ ạ. Đây là vết đỉa cắn. Hôm chủ nhật con đi mót lúa đám ruộng ông Thuận bị đỉa bâu cắn. Con rịt thuốc mãi mà chưa lành. Mẹ con nói đỉa mén nó cắn là độc lắm.

Thầy không trả lời, nhún vai một cái rồi ra lệnh cho vào lớp. Ở trong lớp có ai làm quấy, ví dụ làm đổ mực xuống nền xi măng, bôi tay dơ lên vách, ném đá bể ngói... mà thầy chưa tìm ra thủ phạm là y như thầy nghi cho Tộc. Chúng tôi cứ tưởng Tộc thù thầy, nhưng tuyệt nhiên không. Đi cùng chúng tôi đến nhà thầy nộp bài, Tộc hay đảo mắt nhìn khắp đó đây rồi liên tiếp đề nghị:

- Thưa thầy cây cau ở ngang chái bếp của thầy đã có buồng đầy rồi đó. Để con leo bẻ cho thầy. Hai hôm nữa thì già mất.

Thầy hỏi:

- Mày leo gì được?

Thì Tộc vồn vã ngay:

- Ồ! Con leo giỏi lắm. Để con leo thầy coi. Con leo không cần "nài" mà.

Thế là từng thót một, Tộc thoăn thoắt leo lên bám ở trên đọt cau, nhanh nhẹn bẻ cả một buồng rồi tuột xuống. Lần khác đến thăm thầy, sau khi cả bọn chia tay nhau vục gáo vào vò nước lã uống lấy uống để, Tộc bỗng nhăn mặt nói:

- Nước hôi bùn quá!

Chúng tôi đưa mắt lừ Tộc, có ý bảo: "Chết! Sao mày ăn nói hỗn vậy? Nước nhà thầy mà mày chê hôi".

Nhưng Tộc thản nhiên nói bô bô:

- Muốn hết hôi thì phải đảo. Ở dưới đáy giếng thiếu gì bùn non rồi những dây gàu đứt, đồng xu, mẻ sành, cắc bạc.

Thế rồi bỏ chúng tôi, Tộc chạy lên nhà trên thảo luận gì với thầy không biết. Lúc ra về, Tộc nói:

- Chủ nhật tới, tao lại đào giếng giùm cho thầy.

Tộc sống tự nhiên quá, thấy việc thì làm không câu nệ, nghĩ gì nói nấy không giấu giếm. Hình như anh không có mặc cảm. Nhà nghèo, mặt mũi không đẹp, áo quần xốc xếch, nhưng tôi chưa bao giờ thấy anh ngượng ngập rụt rè. Tôi có cảm tưởng tâm hồn anh hiền lành như một cây xanh, cây ổi cây bàng nào đó đang sức lớn. Đâm chồi, ra lá, nứt hoa... Cây cứ bình tĩnh làm nhiệm vụ của mình, không cần nhìn xem những phản ứng của các cây đứng xung quanh nó. Không thấy cây xấu hổ vì những lá héo, giấu giếm những cành gãy, mà cũng không thấy nó hãnh diện vì chồi xanh non mướt hay hoa nở đầy cành. Tộc cũng giống như vậy. Nhưng tội nghiệp cho Tộc là Tộc không hoàn toàn được là một cái cây. Cái cây không phải học bài và làm bài. Còn Tộc thì phải khổ sở rất nhiều mỗi khi phải mó vào sách vở. Tộc học rất dốt, không mấy khi thuộc bài. Tính thầy Nghĩa lại thích lái cho học sinh không thuộc bài nói bậy mà Tộc thì nói bậy một cách tín cẩn. Đủ biết anh chẳng hề ngó qua bài một lần. Mỗi khi thầy nhắc sai và anh dò dẫm nói theo là cả lớp im phăng phắc để đợi nghe những sự bất ngờ lý thú. Chẳng hạn bà Trưng thù ông Thi Sách đã giết chồng bà là Tô Định..., hoặc nước Việt Nam đông giáp vịnh Thái Lan, tây giáp bể Nam Hải v.v... Đến giờ đọc tiếng Pháp thì thật là không thể nín cười được. Anh không phân biệt được chữ nào đọc là "ơ" chữ nào đọc "e", chữ z, w, ch anh đọc cứ lộn phèo cả lên rồi thêm dấu huyền dấu nặng, rồi ậm ừ, rồi cà lăm nữa. Một người pha trò khéo cũng không thể làm cho lớp học náo hoạt hơn anh. Tật cà lăm sau này gần thành một cố tật của anh. Tôi cho rằng đó là do những giờ học Pháp văn mà ra. Mới đầu năm khi còn học bài một bài hai thì anh cà lăm ít, đến chừng sang bài hăm bảy, hăm tám thì anh cà lăm nặng hơn, cuối cùng thì anh chỉ "cà" chứ không nói nữa. Mà mỗi lần "cà" như vậy thì trông anh khổ lắm. Mắt cứ nhắm tít đi còn cái lưỡi và hai hàm răng thì run bấn lên. Thầy giáo chịu thua phải cho anh về chỗ.

Lẽ cố nhiên là học hành như vậy anh không đỗ nổi bằng sơ học yếu lược. Và cuối niên khóa anh phải nghỉ học. Khi chúng tôi, vài đứa, mang sách đi học ở trường huyện, chúng tôi thỉnh thoảng gặp anh ở bến đò đầu làng. Vẫn gầy, vẫn đen, tưởng chừng nếu xòe một cây diêm châm vào là anh bốc cháy thành ngọn lửa ngay. Gặp chúng tôi, anh toe toét cười:

- Đố tụi mày "la ma-rơ" là cái gì? (1 )

Rồi không đợi chúng tôi trả lời, anh nói luôn:

- Tao ngồi buồn mở cuốn sách Langue Francaise đọc lại mà hóa ra giỏi tụi mày ơi. Té ra bây giờ tao mới biết chữ Tây là gì. Nè, tao đọc cho tụi mày nghe, nghe không: la lame, la lac, papa a vu kilo, à Hanoi il y a un pont... ¹

Anh đọc hàng tràng dài, đọc sai âm sai giọng nhiều lắm nhưng trông chừng hỉ hả và không còn ngọng khổ ngọng sở như ngày xưa nữa.

Tôi hỏi:

- Bây giờ mày ở nhà làm gì?

- Tao đi củi.

- Có còn đánh đáo nữa không?

- Tao đánh ách-xì, bài cào, không thèm đánh đáo nữa. À, bữa nào tao cho mày một cái ná cao su. Tao đi củi kiếm được nhiều cái chạng "ngon" lắm.

Sau đó, tôi càng ngày càng ít gặp Tộc dần. Có một độ nào tôi nghe Tộc mê con gái ông xã Chín nhưng bị cô này chê. Tộc thất tình bỏ ăn bỏ uống và đâm ra lừng khừng như người sắp điên. Người ta tưởng Tộc có thể nhào xuống Bầu Di hay cầu Ông Chừ để tự tử vì vụ thất tình này nặng lắm. Người nhà phải canh gác dòm chừng Tộc luôn. Nhưng bỗng một hôm Tộc mất tích. Cả nhà đổ xô đi tìm. Mẹ Tộc khóc mếu máo. Tự tử thật chăng? Nhưng tự tử sao lại mang hết quần áo, nịt, mũ và cái bi-đông nước theo làm gì? Tuy vậy mẹ Tộc vẫn khóc mếu máo đi tìm. Chợt nghe tin ở xóm Long Hòa con Lành, con ông Câu Hò, cũng mất tích đúng vào đêm đó. Ông Câu không khóc mếu máo mà chỉ chửi. Ông nốc rươu vào thật nhiều, - nhà ông nấu rượu lậu nên tha hồ cho ông nốc, - khiến mặt đỏ tía như một con gà đá rồi oang oang kể tội con gái ra mà chửi. Ông bảo con ông mê ngu mê dại một thằng chỉ có cái rựa và đôi dép cao su. Ông bảo cái nhà thằng đó không bằng cái chuồng heo nhà ông. Ông bảo con mẹ nó không đáng xách giày xách dép cho ông. (Say rượu rồi nói khoác vậy thôi chớ thực tế ông không bao giờ mang giày mang dép, chỉ thỉnh thoảng lắm mới mang guốc). Người ta đồn rằng hai đứa, Tộc và con Lành, rủ nhau bỏ đi hoang nhưng người ta không biết hai đứa đi đâu. Nhà Tộc nghèo không có phương tiện đi tìm xa còn nhà ông Câu đông con nên bỏ đi một đứa cũng không thiếu. Đi đâu thì đi, hết muốn đi thì về, chẳng ai thèm tìm. Tôi không phải là bà con của hai người nên tôi càng có lý do để không biết rõ hành tung của hai người sau đó.

Lẽ ra thì sự quan hệ giữa tôi và Tộc chỉ có thế, chỉ dừng lại ở mức đó mà thôi. Nếu không vì một thằng con thích ở trần và dang nắng thì tôi đã quên hẳn người bạn ngày xưa của tôi rồi. Cuộc sống bon chen bận rộn đâu có cho phép tôi năng nhìn về dĩ vãng để tìm gặp lại những dáng người quen? Vả lại, mỗi khi có dịp hồi ức tôi cũng ít khi chịu khó vẹt đám người đông đảo lẫn lộn ngày xưa để tìm cho ra đúng cái dáng gầy gò đen đủi của anh. Thế mà, ngược với ý muốn của tôi, sự việc đến đây vẫn chưa chịu chấm dứt. Trong khi tôi ngồi mơ màng nhớ đến anh, đến giai đoạn cuối cùng của cuộc đời anh mà tôi biết, giai đoạn bỏ nhà ra đi với đủ cả dây nịt và bi-đông nước, có thể với con gái ông Câu Hò vì đó chỉ mới là dư luận, ức đoán, thì có bất ngờ không, - ở một nơi xa xôi kia anh cũng nghĩ đến tôi. Một bức thư không mong đợi đem đến cho tôi sự khám phá êm đềm này. Số là cách đây chừng nửa tháng tôi nhận được một bức thư. Nhìn nét chữ lạ viết ở phong bì, nhìn con dấu nhà bưu điện Ban Mê Thuột, tôi rất hồi hộp. Tôi không thích những bức thư của người lạ vì nó hay làm cho tôi bồi hồi lo lắng. Ở Ban Mê Thuột tôi không chắc có người quen nào. Hay có ai gửi lầm chăng? Nhưng nhìn lại địa chỉ người nhận thư thì quả là tên tôi. Tôi lật đật xé toẹt phong bì, không kịp lấy kéo cắt. Nội dung bức thư như sau:

Ban Mê Thuột, ngày... tháng...

Thưa anh, tôi là Trần Văn Tộc. Anh có còn nhớ Trần Văn Tộc không, Tộc "Thạnh Xương" của các anh đó mà. Riêng tôi vẫn còn nhớ anh rõ lắm, anh học trò trắng trẻo mà tôi thường gọi đùa là "con chuột rụt rè". Anh còn nhớ không, anh tức mình gọi lại tôi là "con mèo khiêu khích" nhưng thay vì con mèo mun (vì tôi đen) anh lại gọi ác là con "Bạch Tuyết". Nhưng con mèo không vồ con chuột mà yêu con chuột lắm. Đến bây giờ xa cách vài mươi năm rồi mà vẫn nhớ đến con chuột đây.

Tôi có đọc mấy truyện của anh viết về những ngày thơ ấu của chúng ta khi còn học ở trường Ngân Sơn. Tôi cảm động nhớ lại những ngày xưa, nhớ lại ông Cai Tròn, nhớ lại thầy Nghĩa mà trong truyện anh đổi tên lại là thầy Hiền. Thầy Nghĩa đã chết rồi, chắc anh đã biết. Bây giờ ngồi nhớ lại thầy, tôi thấy tôi thương thầy hết sức. Đành rằng tôi học hành chẳng đỗ đạt được gì, nhưng đó toàn là lỗi của tôi. Tôi học dốt mà lại lười quá. Giá vào tay một thầy giáo khác thì tôi đã bị đuổi học lâu rồi. Thế mà thầy vẫn chịu đựng, vẫn chấp nhận tôi, vẫn cố dạy cho tôi biết rằng la mare là cái ao, le kilo là quả cân... những kiến thức đó, ra đời tôi không dùng được gì, nhưng chúng cho tôi một cảm tưởng êm đềm là ngày thơ ấu của tôi không đến nỗi bị bạc đãi. Lớn lên khi được biết rằng những người học trò tệ lậu như tôi dễ làm cho thầy giáo bị ghi điểm xấu, bị chậm tăng lương, chậm thăng ngạch trật, tôi thấy áy náy trong lòng vì tôi cho rằng sở dĩ thầy phải già đời ngồi dạy ở một xó nhà quê này, biết đâu chẳng phải vì tôi. Năm 1959 tôi và nhà tôi cùng mấy cháu có về quê thăm. Lúc bấy giờ tôi mới được biết rằng ngôi trường cũ của chúng ta ở đầu núi đã bị phá hoại vào những năm kháng chiến. Cây cà-te cao to, trụ sở của lũ ma quỉ mà ngày nhỏ các anh sợ, đã bị chặt mất rồi. Tất cả chỗ ấy bây giờ còn là khoảng không. Hình ảnh của chúng chỉ còn lại trong tâm hồn của chúng ta thôi.

Anh bây giờ đã được mấy cháu rồi? Tôi thì được năm cháu. Ba cháu lớn học ở Lycée Yersin. Vợ tôi cũng thường ở Đà Lạt hơn ở Ban Mê Thuột, chúng tôi có tậu được một vi-la ở cité Saint Benoit. Tôi bây giờ nhờ trời làm ăn cũng khá dư đủ. Có được hai nhà máy cưa và một rạp hát. Anh có biết tôi đặt tên cho rạp hát của tôi là rạp gì không? Chắc anh không đoán được đâu. Tôi đặt là rạp Thạnh Xương. Để nhớ lại những kỷ niệm ngày xưa.

Thôi, giấy ngắn tình dài, chúc anh và quý quyến sức khỏe. Nghỉ hè rảnh rỗi mời anh lên Ban Mê Thuột chơi nghe? Tụi mình gặp nhau mới nói hết chuyện.

Nhớ ghi địa chỉ là:

Ông Trần Minh Thạnh

4I, đường Ama Trang Long

Ban-mê-thuột.

Đọc xong thư Tộc, - bây giờ là Trần Minh Thạnh, - tôi vui vẻ như chính tôi đã làm giàu, đã làm chủ hai nhà máy cưa và một rạp hát Thạnh Xương. Tộc không nói rõ về người vợ Tộc, tưởng như ai cũng đã biết rồi, nhưng tôi đinh ninh rằng đó là cô Lành con ông Câu Hò. Tôi tưởng tượng thấy một chiếc ô-tô sang trọng chở Tộc và cô Lành đỗ xịch trước cái quán của bà mẹ Tộc ở đầu làng. Bao nhiêu người hàng xóm bâu lại xem, trầm trồ bàn tán. Những đứa trẻ con ở trần và đen đủi như Tộc ngày xưa đứng vây quanh chỉ trỏ, sờ mó. Chiếc xe ấy lại đỗ xịch trước nhà ông Câu Hò. Ông Câu Hò hẳn là thôi không chửi nữa. Nghĩ đến ông Câu tôi chợt cười thành tiếng. Tôi nhớ đến những đôi giày đôi dép tưởng tượng của ông ngày xưa khi ông cất tiếng chửi "thằng" Tộc đi hoang đã dụ dỗ con Lành ngu dại của ông. Niềm vui khi đọc thư Tộc tôi giữ cho đến suốt ngày. Tôi cảm thấy bớt đơn chiếc và cuộc đời dễ sống hơn. Tộc đại diện cho một loại nhân cách miễn nhiễm, không tà khí. Lúc nào cũng nghĩ tốt cho người, không ác ý, không đối phó, không bị lôi cuốn, và sẵn sàng làm điều tốt cho người, không mưu tính, không mặc cả. Tôi tin chắc sự làm giàu của Tộc rất trong sạch. Lòng thương yêu thầy mà Tộc nói trong thư chắc chắn là thành thật chớ không phải là một lời sáo, một công thức xã giao. Những mẫu sinh hoạt vụn vặt của Tộc khi còn đi học chắc chắn là không chịu sự chi phối của một thành kiến nào. Tâm hồn Tộc như cái phòng rộng trống trơn, không có xó kẹt, không có bóng tối. Tộc làm những điều mình nói và có thể nói cả những điều mình làm. Có thể nói cả những điều mình nghĩ nữa. Trong một xã hội nhiễm độc mà dối trá đã thành điển-lệ, mà thù hằn đã thành khí giới phổ thông, quả tình nhân cách của Tộc vươn lên như một chồi cây mạnh giúp tôi tin cậy ở cuộc đời.

 

 (Trích từ tập truyện Lá Vẫn Xanh)      

--------------------------------

1	lưỡi dao, cái hồ, cha đã thấy quả cân một ký, ở Hà nội có một cái cầu.

TA BỖNG DƯNG QUÊN - Tôn Nữ Thu Dung

Cũng như mọi lần, tên nhỏ đứng đón ta trước cổng trường rồi đi theo lải nhải đến tận khúc cuối của con đường Huỳnh Thúc Kháng. Ta cóc thèm trả lời vì sợ hao nước miếng, ta cóc cần trả lời vì còn để hơi sức về nhà ru bé Nai Tơ. Đôi lúc ta nghe hắn với một nửa nụ cười. Đôi lúc ta nghe hắn với một nửa lỗ tai và một nửa con mắt, như hôm nay.

 

"Chào cô bé".

 

Ta muốn dậm chân một cái. Cô bé? Ta muốn cười khì một cái. Nhưng dậm chân rầm rầm và cười khì khi ngoài đường hổng phải là sở trường của ta mà là của nhỏ Dung, em ta cơ, nên ta im lặng.

 

"Ba mươi hai lần đón cô bé, tám lần hụt còn lại hai mươi bốn lần". 

 

Nữa, tên nhỏ giỏi tính toán. Cái điệu này chắc là dân ban B. Tam B, nhị B, nhất B? Ta cũng cóc cần để ý. Gì thì gì chứ giỏi lắm cũng học bằng nhỏ Dung là cùng. Mà học bằng nhỏ Dung thì nhất định phải kêu ta bằng chị, chị hai nữa là đàng khác. Thấy không, bạn nhỏ Dung, ông Tiên, ông Đạt, ông Nghĩa... lớn như vậy mà vẫn kêu ta bằng chị ngọt xớt thì cái tên con nít mặt búng ra sữa này dám kêu ta bằng cô bé thì còn ra cái thống chế gì nữa hở ông trời?

 

"Đáng lẽ tôi ngậm miệng như mọi lần".

 

Ừ nhỉ, sao chú nhỏ không ngậm miệng cho tiện việc sổ sách?

 

"Nhưng..."

 

Nhưng! Cái chữ không có trong tự điển của ta nhưng ai cũng quen miệng nói, kể cả ta.

 

"Mai là ngày bãi trường và vĩnh viễn tôi không còn được trở lại ngôi trường này nữa..."

 

Tại sao? Why? Pourquoi? Nghĩ vậy nhưng ta không nói. Lời nói là vàng nhưng im lặng đôi khi lại là kim cương.

 

"Tôi tự giới thiệu dù không ai thèm hỏi. Tôi là Lê Khắc Luật, học 12B4 Bá Ninh"

 

Thấy chưa, ta muốn reo lên vì ta đã đoán trúng. Cái mặt "toan tính" vậy không phải dân ban B thì ta đi bằng hai tay. Uổng thay, reo to giữa đường giữa sá không phải nghề của nàng nên ta đành ngậm miệng.

 

"Và nếu thi đậu tôi sẽ vào học Sàigòn, thi rớt tôi sẽ đi lính. Đàng nào cũng phải rời bỏ Nha Trang".

 

Ừ, bỏ Nha trang là cái chắc. Ta bỗng thấy tội nghiệp nhỏ Dung. Bỏ Nha trang vẫn là ước mơ của nhỏ. Cuối tháng sáu con nhỏ cũng thi và tràn trề hy vọng. Nhưng mơ ước được bay đi những vùng trời thênh thang Paris, London, Belgique hay gần gũi hơn Sàigòn, Đà Lạt, Huế chẳng khi nào thành tựu (hay sẽ thành ở một ngày nào xa xăm lắm?) Ta hiểu nhỏ, đồng thời ta cũng hiểu được hoàn cảnh gia đình nữa.

 

"Tôi muốn có một kỷ niệm..."

 

Một kỷ niệm" Bộ chú nhỏ chưa từng có một kỷ niệm nào cả sao kìa? Ta muốn cười ghê, nhưng trót... mặt lạnh như tiền nên ta đành... hàm tiếu.

 

"Một kỷ niệm đẹp để khi rời Nha trang còn một chút gì để nhớ".

 

Bài hát em Pleiku má đỏ môi hồng chạy về trong trí ta. Pleiku dễ thương lắm. Ấu thời của ta êm đềm trôi qua nơi đó nên ai nhắc đến là ta có cảm tình liền. Ta lẩm nhẩm hát trong miệng. Ta hát cũng được lắm chứ bộ, nhỏ Dung cứ xúi ta hát Hương Xưa, Hoài Cảm, Lá Đổ Muôn Chiều, Serénade, với cả trăm bài chi chi đó mà nhỏ thích, và ta thì đâu có ngại ngần gì... Ta hát thầm  thôi, em Pleiku má đỏ môi hồng và tóc em ướt và mắt em ướt và má em ướt, cả một chục chữ ướt, ướt và ướt nối tiếp nhau rồi mới tới "nên em dễ thương". Dễ thương! Chứ sao, còn hơn dễ thương mấy trăm lần lận : con dốc xuống phố, hàng cây trên đường Trịnh Minh Thế, rừng Phong Lan, ngôi trường Minh Đức rất thân rất yêu và ông thầy Bằng mập mập ưa cho ta kẹo nữa. Ta nhớ mãi và nhớ mãi.

 

"Chẳng hạn như là biết được tên và lớp học của cô bé".

 

Chà, nếu biết ta học lớp mấy thì chú nhỏ dội cơ ngay tức khắc, sức mấy mà dám nói tào lao như bây giờ, ta học Sư phạm Pháp văn và năm nay ra trường. Cái dáng ta nhóc nhóc bé con vậy chứ ta hai mươi tuổi rồi, ghê lắm đó! Chú nhỏ mười tám tuổi là cùng, phải không? Thua ta hai tuổi cũng may mắn cho chú nhỏ vì nếu thua năm tuổi chú nhỏ bị là học trò của ta rồi ; ta vẫn qua Bá Ninh thực tập lia lịa, chú nhỏ mải đứng ngẩn trông vời áo tiểu thư thì làm sao mà nhìn cho ra tà áo cô giáo của ta!

 

Sư phạm, ta chúa ghét cái nghiệp này. Ghét từ cái ngày ghi danh ta chỉ muốn thi rớt, muốn thiên hạ loại cái đơn xin ghi danh vào sọt rác để ta thư thái hân hoan chui vào một cái nghiệp hợp năng khiếu hơn. Nhưng có lẽ năm đầu tiên nên bài thi dễ. Có lẽ mấy ông nhận đơn muốn đào tạo một cô giáo bản lĩnh cao cường để đương đầu với nền giáo dục mới (ta ngẫm nghĩ mãi không hiểu nó có đau đớn như khi trượt patin lao đầu từ trên xuống không nhỉ?) nên bỏ qua cái tờ đơn xấc, nghịch và mất dạy của ta (ở chỗ lý do thi vào ngành sư phạm ta nhắm mắt ghi : rớt tất cả các phân khoa giá trị ở Sài Gòn, về đây cũng đành nhắm mắt đưa chân, thử xem con tạo xoay vần đến đâu!)

 

Nhớ có lần đi thực tập bên Võ Tánh, tụi con nít ăn cái gì mà mau lớn quá sức. Ta hơi khớp nên bèn biểu diễn một màn lạnh như tiền, tụi nhỏ hơi gờm gờm nên kháo nhau cô giáo nhỏ con mà hách hách. Khó ăn hiếp! Đứng trên bục nhìn xuống, mấy đứa nhỏ châu đầu vào nhau cười hích hích cười hà hà cười hí hí. Ta không nhịn được bèn quay lên bảng cười hì hì, thế có nản không cơ chứ? Rõ ràng ta chưa có chút gì gọi là tác phong mô phạm. Nhiều lúc học trò hỗn hào hay lì lợm ta muốn... ăn tươi nuốt sống chúng ngay tức khắc chứ không thèm nhớ gì đến bài giáo dục cộng đồng mà ông thầy đã khổ nhọc để nhồi cho ta. Ta nhức đầu muốn điên lên được vì ba cái điều lẩm cẩm lỉnh kỉnh đó.

 

Chú nhỏ thấy ta suy nghĩ có vẻ lâu lắc nên cười cười, chú nhỏ cười coi ngộ lắm, có đồng xu nhỏ bên má trái đàng hoàng nhưng vẫn thua bé Nai Tơ xa lơ xa lắc.

 

"Điều ấy dễ mà, cô bé nhỉ?"

 

Điều ấy? Ta trợn mắt. Điều ấy là điều gì? Trí óc ta chạy lung bung lang bang một hồi rồi mới tỉnh lại. À, cái tên ấy mà. Nhưng tên ai bây giờ nhỉ? Tên ta, cái tên thân yêu nhưng nhiều khi ta ghét thậm tệ, đã rất thân quen của những năm thơ dại hay là tên của đấng phu quân ta? Tôn Nữ Thu Nga hay Trần Tuấn. A, hay ta nói tên công chúa nhỏ. Trần Tuấn Hoài Khanh, cái tên ngộ nghĩnh lắm chứ có phải thường đâu. Ta hơi thắc mắc một chút, vì ta đâu còn là cô bé. Cô bé Tôn Nữ Thu Nga đã chết theo một ý nghĩa thơ mộng lẫn âu sầu buồn thảm nào đó rồi, bây giơ ta là bà Trần Tuấn, dễ sợ lắm! Ta vẫn nghe hụt hẫng một chút khi có ai gọi ta như thế. Hụt hẫng như không hề nuối tiếc vì ta đã chọn lựa và suy nghĩ khá lâu trước đó (có lẽ là trước cả Coup de foudre mà anh chàng uýnh trúng tim ta. Nhỏ Thu Dung không bao giờ tin có một thứ tình yêu... trời đánh như thế, nhưng rồi nhỏ sẽ biết, sau này).

 

Ta chắc lưỡi một cái, đổi chiếc cặp từ tay phải qua tay trái cho đỡ mỏi, chân vẫn bước đều. Nhỏ em quái đản mải vui chuyện ở đâu đó quên cả giờ đến đón ta, muốn cốc cho 5, 7 cái. Ta nghĩ thế, chắc ta sẽ là một cô giáo hung dữ trong tương lai.

 

Ô, con nhỏ kia rồi. Từ khúc cua ở Đinh Tiên Hoàng ta đã thấy chiếc kính cận lớn loang loáng ánh nắng chiều ; chiếc xe mini phóng như bay, con nhỏ cứ đòi vào Sàigòn dự thi đua xe đạp.

 

"Về sớm quá vậy chị Nga?"

 

Dễ giận chưa, đã đến trễ mà còn làm tàng, ta muốn đá mi quá ; nhưng đấm đá không phải là tác phong của một nhà mô phạm nên ta chỉ nguýt một cái thôi. Chợt nhìn thấy tên nhỏ tần ngần bên cạnh, nhỏ ngạc nhiên (nhỏ này, sao mà ai nó cũng quen cũng biết.)

 

"Luật biết chị Thu Nga rồi chứ hở?"

 

Tên nhỏ sửng sốt, lắp bắp:

 

"Ủa chị Nga đây hở? Chị học sư phạm cơ mà".

 

"Ừ, thì sư phạm chứ sao! Vì chưa có phòng nên ké bên trường Tây chút xíu".

 

Tên nhỏ quê cơ, đứng cứng ngắc như Từ Hải.

 

"Luật tưởng... tưởng..."

 

Nhỏ Dung cười, quay xe đi:

 

"Thôi về nghe, chúc thi đậu".

 

Ta ngồi sau quàng tay ôm hông nhỏ:

 

"Chị về nghe, khi nào Luật đến nhà chơi với... cháu, cháu xinh lắm".

 

Ta không nhìn lại, nhưng tưởng tượng nét mặt chú nhỏ, giấu mặt sau lưng Dung, ta cười bằng thích, và cười ngoài đường đâu có phải là tác phong nhà giáo, nhưng ta bỗng quên mất mình là cô giáo, ta cứ cười tỉnh khô. Và Chúa ạ, hãy tha lỗi cho con một lần và chỉ một lần thôi.

 

 

TÔN NỮ THU DUNG      

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 137, tuần lễ từ 21-6 đến 28-6-1974)

 

 

 

MÙA HÈ CỦA BÉ - Nhã Ca

Theo anh Phong, để báo hiệu mùa hè, ở miền Trung, phượng nở đầy đường và ve kêu rộn rã. Khúc nhạc ve thì sầu thảm lắm, buồn ơi là buồn. Có thế, người ta mới gọi là ve sầu. Ở Sàigòn, khác hẳn. Để báo hiệu mùa hè, những chú dế ở đâu không biết, xuất hiện như giặc tới. Ngoài đường, dế kêu inh ỏi suốt đêm. Trong nhà, cũng có những chú dế nhờ nội tuyến, lọt vào, trổ tài ca hát ầm ỹ, làm nhức óc không chịu nổi.

 

Kẻ nội tuyến ở đây là thằng Bím. Chẳng là, anh chàng có những mùa chơi. Mùa đánh bi. Lúc nào trong túi anh chàng cũng đầy nhóc những hòn bi đủ màu, trong suốt. Bi rơi đầy nhà. Bi bừa bãi đến gây tai nạn. Rồi tới mùa chơi diều. Ông Bím thấy tụi trẻ con làm diều, khoái lắm. Lúc đầu, ông chờ có con diều nào lạc, rơi mắc ở cành cây, ông khèo xuống. Dao kéo chi trong nhà cũng mẻ hết. Ông làm con diều nào trông cũng thảm lắm cơ, và ông lấy ống chỉ của mẹ ra cột. Ông chạy diều không bao giờ bay lên cao, mà chỉ là là mặt đất. Ông chán những con diều bướng bỉnh rồi. Và bây giờ, kinh khủng nhất là mùa dế.

 

Bắt tội Bố, trưa nào nắng chang chang, phải lái xe đến tận Chợ cũ tìm mua dế cho Bím. Ông trở về, với những hộp, những lon. Bím hí ha hí hửng. Vừa vô tới nhà đã toáng cả lên:

 

- Tóc. Ai làm ơn cho xin sợi tóc đi.

 

Nói là xin xỏ, nhưng vừa trông thấy Bé, nó đã chạy ào tới vít đầu Bé xuống. Bé chưa hiểu gì thì bứt, bứt, đầu Bé đau nhói, mấy sợi tóc bị đứt bung. Đau quá, Bé nổi cục, tóm lấy thằng Bím, cốc vô đầu nó mấy cái. Đau phải biết, cho lần khác phải nhớ. Nhưng thằng Bím coi như chẳng thấm vào đâu. Nó đem mấy cái lon, cái hộp, chạy lui chạy tới, rồi chúi ở một góc nhà. Con Tí xoắn lấy:

 

- Đâu, đâu, cho chị coi với.

 

Thằng Bím đưa tay che lại:

 

- Hổng được nghen. Lớ xớ nó đi mất. Để nó cho em.

 

Rồi nó ba hoa:

 

- Xời ơi. Trên Chợ cũ nhế nhiều ơi là nhiều. Nhế cơm, nhế lửa, nhế cánh đen, nhế cánh xanh.

 

- Nhế nhế cái gì. Dế nghe chưa.

 

- Thì nhế. Nhế.

 

Con Tí bật cười. Lân cũng đứng coi, nhưng làm ra vẻ ta đây người lớn rồi, không thèm chơi dế nữa. Làm ra vẻ vậy, nhưng ai không biết là anh chàng thích mê đi. Cả Bé đây này, thấy mấy con dế cũng thích quá trời. Và Bé ngồi xuống bên cạnh chàng Bím:

 

- Cho chị coi với.

 

- Coi thôi nghe.

 

- Ừ.

 

Thằng Bím mở hộp ra, Bé chỉ thấy mấy con dế lấp ló, rồi nó đậy nắp hộp lại. Rồi nó đứng dậy.

 

- Đừng có ai đụng vô nghe. Cấm nghe. Để em đi lấy cỏ cho nó ăn. Ủa mấy sợi tóc đâu rồi. Mới đây...

 

Nó cúi tìm, nó xô con Tí, xô Bé, xô Lân. Nó bò giữa nhà. Nó thấy cái quạt trần quay, nó đổ tội cho cái quạt:

 

- Khỉ. Quạt mất hết rồi. Bay mất tóc rồi. Chị Tí, đền em đi.

 

- Tao vặn quạt bao giờ.

 

- Không biết. Chị Bé đền em đi.

 

- Tao đập chết giờ.

 

- Không cần, lấy tóc mẹ.

 

Bầy dế của thằng Bím chỉ tới chiều là thảm thiết lắm rồi. Con gẫy cánh, con đứt râu, con thì bò không nổi vì chỉ còn độc nhất một cái chân, và tới tối, chỉ có chú dế độc cước, là con thoi thóp thở. Lúc mười một giờ, lúc cả nhà đang coi Ti vi, gần tới đoạn chót một vở tuồng thì thằng Bím hét lên dãy đành đạch:

 

- Tao không cho mày chết. Nhế. Nhế. Mày có sống lại không? Hu Hu. Tao hổng cho mày chết. Hông, hông à nhe...

 

Đầu tiên, mẹ tưởng con dế cắn mổ gì thằng Bím. Lát, mới biết là con độc cước đã mệt đừ, hấp hối. Thằng Bím còn cột sợi tóc ngang mình con dế, và cố quay. Nó vừa quay vừa khóc:

 

- Bố ơi. Nó hổng chịu xòe cánh nữa. Nó lì. Nó nhất định chết. Con nhế, con nhế... hu hu...

 

Anh Phong dỗ dành:

 

- Nó chết rồi, còn xòe cánh gì nữa. 

 

Và anh bảo Bím thả con dế xuống, anh bế Bím lên:

 

- Được rồi. Để mai anh mua con khác cho. Thiếu gì. Anh bày cho Bím cách làm cho nó nổi hung đá nhau. Nuôi dế khó lắm, phải biết cách nó mới sống được.

 

Thằng Bím chùi nước mắt:

 

- Mai. Mai anh nhớ nghe. Anh nhớ mua nhé.

 

- Xong rồi. cho anh chơi dế với nghe.

 

- Chỉ cho anh Phong chơi thôi.

 

Bé vừa buồn cười vừa thấy tiếc. Ước chi Bé cũng có mùa chơi dế như thế. Bây giờ thì đã muộn. Thấy anh Phong cưng chiều thằng Bím, Bé ham ơi là ham. Ngay sáng hôm sau, anh Phong có giờ nghỉ, anh vội đưa thằng Bím đi mua dế.

 

... Từ lúc anh Phong tham dự trò chơi này thì Bé cũng được thằng Bím gật đầu cho vô đảng.

 

Sở dĩ như vậy là vì Bé có đầu tóc tốt. Anh Phong nói tóc Bé dài lắm, lại mướt, dùng để cột dế là nhất. Lân thấy phe này đông quá, cũng muốn kết thân. Mười một giờ đêm, Lân còn tha thẩn ngoài cột điện để chụp dế. Lân bắt dế rất tài, chỉ có hai đêm, Lân đã có mười mấy hộp đựng dế, con nào cũng bự không. Lân gạ:

 

- Bé thích chơi dế không?

 

- Thích chứ.

 

- Lân có nhiều dế lắm, Lân cho Bé nghe.

 

Bé vui vẻ nhận. Nhưng khi đem dế của Lân cho nó đá với dế của thằng Bím, anh Phong và Bé đã có dịp cười ngất. Anh Phong vừa phát minh ra một phương pháp kình cho dế nổi đóa mà vẫn tiết kiệm được tóc cho Bé. Anh lấy một khúc tre nhỏ, dài gấp hai và to gấp ba cây tăm. Anh sai Bé đi lấy đèn cầy, anh hơ đèn cầy chảy, cắt những sợi tóc cho ngắn đi, xếp lại lấy sáp ướp bắt dính những sợi tóc vào cây tăm tre. Xong anh có cái chổi tóc nho nhỏ. Cái chổi này đem quét quét vào râu, vào đầu, miệng của dế, các chú dế nhột, nổi đóa đá nhau ngay. Phương pháp này nhàn hơn, giữ sức khỏe cho dế hơn là cột tóc mà quay tít mù. Anh Phong đặt hai chú dế vào một cái hộp lớn:

 

- Coi dế của Bé với của Bím, con nào thắng nghe.

 

 

NHÃ CA        

(bé yêu, trích)    

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 133, tuần lễ từ 24-5 đến 31-5-1974)

 

 

 

NHIỆM MẦU - Nguyễn Đình Hiếu

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

Sáng rất sớm ra vườn hái rau

nấu bát canh cho con sớm u sầu

mẹ vội bỏ hai cha con ở lại

nên sáng nào chỉ có bát canh rau

 

Cũng dậy sớm để vo lon gạo đồng

đặt lên bếp nối cơm nhỏ mùa đông

hai cha con cùng ăn trong đùm bọc

chan dùm con muỗng canh nhạt đàn ông

 

Rồi vội vã cha gói hai nắm cơm

phải hôn con để con khỏi dỗi hờn

con lén luồn trong cặp cha trái bắp

cùng chút vừng để trưa ăn ngon hơn

 

Trưa ở sở cha ăn miếng cơm vừng

nhớ đứa con mười một, rất dễ thương

sớm mất mẹ nên cha con đơn lẻ

ở nhà tranh, con cũng nhớ trăm đường

 

Chiều đầu xóm, con luôn đứng đợi cha

cha chở con trên xe đạp về nhà

hai cha con ôm nhau trong nồng ấm

vuốt tóc con, cha vô cùng xót xa

 

Rồi tháng ngày cũng vẫn bát canh rau

con mười sáu, cha cũng đã bạc đầu

vì thương yêu vô bờ như núi thái

tình cha con sẽ mãi mãi nhiệm mầu

 

NGUYỄN ĐÌNH HIẾU

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 16, tuần lễ từ 9-9 đến 15-9-1971)

 

 

MỘT BÔNG HOA THƯƠNG YÊU CHO BỐ - Như Nguyện

Nắng thật nhẹ, từng con nắng nghiêng nghiêng giăng ngang cửa sổ nhà em. Nắng thật hiền hòa, êm đềm. Bao giờ cũng thế, ngồi nhìn những hàng lá xanh mướt làm hàng rào, nhìn những sợi nắng cuối cùng giăng giăng em thấy bình yên vô cùng, những muộn phiền của em đã trốn đi tự lúc nào. Và thế, mỗi buổi chiều em vẫn ngồi đây, dù chẳng làm gì, cứ mãi nhìn ra khung cửa sổ để U già bảo: "Con bé rỗi việc nhé, ngồi làm gì thế hở con?". Em mỉm cười không trả lời, kỳ thật em có rỗi việc đâu, ngồi nhìn nắng, nhìn buổi chiều sắp mất đi thay vào đó bóng tối dịu dàng như một thói quen của em. Một hôm nào đó lang thang với Thảo, cô bạn nhỏ của em, trên con đồi cỏ, bỏ quên khung cửa sổ bên chiếc bàn học em thấy tiếc nuối vu vơ và nỗi buồn nhè nhẹ cứ làm em bâng khuâng mãi. Nếu tối đó bài vở ở trường nhiều thì em cũng đành chịu, chữ nghĩa chẳng làm thế nào để chui tọt vào chiếc đầu nhỏ bé của em. U già vẫn mắng em vì tật đó hoài. U còn dọa nếu em không nghe thì U sẽ dời bàn học em vào phòng trong, có chiếc cửa sổ trông ra nhà bếp, hết mơ mộng. Em muốn nghe lời U, đóng cửa để học nhưng cũng chẳng được đâu. Ngoài kia thật êm đềm, thật huyền diệu sẽ làm cho em nghĩ về mẹ đấy. Thế là một lúc sau u già đi ra em lại mở tung cửa sổ để một thoáng vu vơ, thật mơ hồ em thấy mẹ ngồi đong đưa trên những sợi nắng giăng ngang cửa sổ, đôi mắt sầu u long lanh hai giọt nước mắt. Mẹ bảo em phải ngoan với ba, với u già, tối ngủ không được nhớ mẹ khóc ướt gối và nhất là không được mơ mộng như thế nữa - mơ mộng nhiều sẽ khổ - và cũng không được lang thang đến hồ X. với nhỏ Thảo, ngồi nhìn mặt nước buồn rồi khóc. Mẹ lại trêu em "không sợ người ta bắt mất ư?" Em rùng mình mỉm cười, chắc mẹ nói dối em đấy thôi, em cố tin như thế. Nhưng em yêu mặt hồ phẳng lặng xanh rêu lắm mẹ ạ, yêu cả cái khung cảnh êm đềm vắng lặng nữa cơ... Nhưng ơ kìa! Mẹ cười với em rồi mất hút theo hơi nắng. Đôi mắt em ngỡ ngàng rồi chợt nhớ và hai giọt nước mắt rơi, rất đỗi âm thầm.

 

Thật đẹp, màu xanh nhàn nhạt dịu dàng pha lẫn màu trắng của mây trên bầu trời. Giá bây giờ là buổi sáng hôm qua, hôm kia để bước chân nhỏ của em tung tăng lên đồi, ngồi im, mỉm cười và ngất đi trong cái dịu dàng êm đềm của buổi sáng. Nhưng em vẫn ngồi đây, hàng trăm ngàn ý nghĩ đang quắt quay trong em tạo nên một cảm giác ngây ngây buồn bã. Hẳn bố phải buồn lắm khi biết những ý nghĩ của em và hẳn u già sẽ phải rơi những giọt nước mắt khi nhìn con chim bé nhỏ thoát khỏi vòng tay che chở. Em phân vân vô cùng, biết rằng khi xa căn nhà nhỏ bé, xa căn phòng đầy ắp kỷ niệm, xa giọng nói ngọt ngào của u già và xa đôi mắt nồng nàn thương yêu của bố con chim nhỏ sẽ khổ rất nhiều. Những thương yêu của bố, của u già chẳng làm sao đền bù vào khoảng trống lạnh của dì. Ơi đôi mắt của dì, thờ ơ lạnh lùng làm sao nhức nhối xót xa. Lạnh lùng chẳng nuôi sống được em thì em đành phải chia xa những gì hiện hữu.

 

Buổi tối, khi dì lên phố chưa về em đã nói ý nghĩ ấy với bố, em muốn được xa ngôi nhà ít lâu. Bố mở lớn mắt ngạc nhiên rồi ngồi im buồn. Em biết, bố đang bối rối và khổ nhiều. Khoảng im lặng ngột ngạt vây phủ hai bố con. Em cũng ngồi im rất lâu và hơi rùng mình khi chạm phải ánh mắt đăm chiêu của bố. Em có cảm tưởng như vừa phạm lỗi gì. Phải chăng là lỗi đã làm cho vầng trán bố nhiều nếp nhăn và đôi mắt trũng sâu hơn. Bố bỗng nhìn em hiền từ: "Con vẫn thích ở đây cơ mà?" Thì vâng, cái không khí gây lạnh của buổi sáng, đồi thông hiền hòa, con dốc quen thuộc, bãi vắng bên bờ hồ, con vẫn yêu đấy chứ, yêu như từ một thuở hoang sơ xa vời. Bố lại im lặng, thứ im lặng làm em sợ hãi. Bố nói đi, nói với con gái lần nữa để ngày mai khi xa rồi giọng nói ấm cúng, thương yêu của bố vẫn hoài nhắc nhở bên con. Bố ngồi ngửa đầu ra chiếc ghế thở dài hỏi: "Dì làm khổ con?" Em cắn chặt môi cố nói không rồi những giọt nước mắt lăn xuống nhẹ nhàng để ướt má và đôi bàn tay em. Có nỗi xót xa nào chất ngất như hôm nay? Muôn ngàn gai nhọn đang châm vào da thịt em. Em có dối lòng không nhỉ? Bảo dì làm khổ em thì không đúng. Nhưng sao em vẫn thấy dì và em như hai tinh cầu cách biệt, mặc cho em cố gắng hòa hợp, cố gắng thân thiện với dì để tìm lại chút hương xưa đã mất. Bố bảo em về phòng. Lúc sau, bố vào phòng em trong lúc em đang gục đầu xuống trang vở nhòe nhoẹt nước mắt. Bố dỗ dành em và nói bố rất ân hận đã tìm dì về đây, bố ngỡ là có dì em sẽ đỡ buồn vì nhớ mẹ, nhưng sự thật... Em đọc được trong mắt bố muôn ngàn nỗi xót thương vô bờ và những u uẩn vương vương. Em lại khóc và muốn ôm chầm lấy bố, vùi đầu vào lòng bố khóc như con mèo nhỏ, bỏ cái ý nghĩ ban chiều đi, nhưng lại thấy như phải cứng rắn ngày mai. Ngày mốt em có còn đủ can đảm để nói với bố lần nữa không? Bố bảo không muốn em đi xa chút nào, không muốn nhìn con chim bé nhỏ chơi vơi trong cuộc sống xô bồ của Sàigòn nhưng em đã muốn vậy thì thôi, bố đành chịu, bố còn nói với em nhiều nữa. Lúc sau bố giúp em thu dọn một vài thứ cần dùng cho chuyến đi ngày mai. Em thấy hai giọt nước mắt long lanh ở đuôi mắt bố. Em muốn kêu bố thật to và nghĩ rằng bố vẫn thương em rất nhiều, như những ngày xưa êm ái. Bố hiền từ và bao dung vô cùng. Bố ngồi nói chuyện với em mãi đến khuya, lúc về phòng bố hôn em, chúc em ngủ ngon và nói nho nhỏ "tội nghiệp con tôi", giọng bố chùng xuống như tắc nghẹn bởi thương yêu đang ngất đầy trong bố.

 

Em leo lên giường cố dỗ giấc ngủ nhưng chả giấc ngủ bình yên nào chịu đến với em, em cứ trằn trọc mãi. Ngoài kia, hẳn bố cũng đang thao thức, em thấy ngọn đèn phòng khách tỏa sáng và tiếng chân bố đi lại trong nhà. Thỉnh thoảng lại có tiếng thở dài nữa. Chao ơi! Câu chuyện của em ban chiều lại làm bố bối rối và khổ sở thế ư? Em thấy thương bố ghê là, bố cao cả và độ lượng quá! Muôn đời bố vẫn là ngọn núi Thái Sơn hiền từ, bảo bọc em. Muôn đời bố vẫn là những thương yêu mật ngọt. Và rất êm đềm giấc ngủ đã đến với em với môi cười ngát hương yêu.

 

Em thức dậy, bên ngoài khung kính vẫn mờ sương, những hạt sương trong suốt, long lanh trên cành mới dễ thương làm sao. Chẳng có chú chim nào đến đây nhảy nhót, ríu rít gọi nhau mỗi sáng để em lười biếng nằm im cho những âm thanh êm ái dịu dàng len vào ngăn tim bé nhỏ. Một ngọn gió lướt qua làm em rùng mình, em khoác thêm chiếc áo len, thả những bước chân sáo ra vườn. 

 

Em gặp bố ở cuối vườn, khi rẽ sang phía trái. Bố mỉm cười, em kêu bố nho nhỏ rồi ôm cổ bố nũng nịu "Bố! Con chẳng đi Sàigòn nữa đâu" 

 

 

NHƯ NGUYỆN     

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 16, tuần lễ từ 9-9 đến 16-9-1971) 

 

MƯA XA - P. Phượng

Mùa mưa, những cơn mưa ào ạt đổ xuống thành phố. Mưa kéo dài từ ngày này sang ngày khác. Cơ hồ chưa bao giờ được mưa, như những giọt nước mắt của cô bé hay hờn. Từ sáng, bầu trời xám chì, gió quất mạnh từng cơn. Cánh cửa sổ phòng tôi đập rầm rập từng trận gió. Qua hàng song sắt cong cong tôi thấy các cành lá xanh mướt quằn quại đập vào nhau. Lá xanh nõn vì tắm gội qua hàng ngàn giọt nước, lao chao thật thảm. Và nước đọng trên lá rơi xuống đường. Đọc báo nghe nói có bão ở một nơi nào đó, rơi rớt lại trên các mái nhà thành phố. Bão ở một nơi nào đó? Tôi tưởng tượng nhiều luồng gió lớn, hung bạo thổi qua các nơi trên trái đất này. Gió đằm đắm qua đại dương sóng xanh nước lớn. Gió bão thổi ngã tất cả cây cối trên đường chúng đi. Và thành phố tôi đang sống với mưa hoài không dứt, từ ngày qua đến ngày nay, sang đến ngày mai.

 

Sáng nay trời lại mưa. Hình như mưa từ sớm lắm thì phải. Mưa qua cửa sổ quên đóng lúc tối tạt vào phòng ướt đẫm cả mặt làm tôi tỉnh hẳn. Qua lớp vải trắng mờ, bên ngoài khung cửa tối đen. Thỉnh thoảng sáng lên rồi tắt ngay. Qua ánh sáng lẫn chớp đó, những chiếc lá, những cành khô mục, những giọt mưa lấp lánh có một vẻ gì kỳ quái. Cây lá đập vào nhau, đen đúa, các hình ảnh kỳ dị. Tôi nhoài người lên đóng cánh cửa, rất đỗi vội vàng. Mưa to hơn rõ ràng tiếng nước chảy trên máng xối bên hông nhà. Tôi vuốt nước ướt đẫm trên mặt, chợt bàng hoàng một nỗi gì khó tả. Nỗi buồn? Nếu là nỗi buồn tôi cũng chẳng biết mình buồn gì. Gọi là nỗi vui càng không đúng. Chỉ biết đó là cảm giác bâng khuâng, ngậm ngùi trước một vời xa. Một chuyến đi. Một chia lìa không rõ là có vĩnh viễn không? Tôi bàng hoàng nhớ cơn mưa nhỏ vừa đủ ướt đất. Cơn mưa đến bất chợt đã giữ chúng tôi dưới một bóng cây. Hai đứa nhìn nhau, nước từ những chiếc lá đổ ròng ròng xuống mặt mũi tay chân. Hai bàn tay nhỏ nắm lấy nhau, trong màn mưa và hầu như lúc đó gió bão đến cũng không làm chúng tôi lạnh. Anh ạ, những bóng cây mát xanh trên đường đến trường, quán nước hay hát Ngày xưa Hoàng thị chắc giờ đóng cửa im lìm, và hàng cây rũ buồn vì mưa hay vì đợi học trò đi học lại? Tưởng tượng cánh cửa tre quán nước đóng kín, lũ bàn ghế bụi ngập, sân trường chơ vơ bóng cây bã đậu chắc vắng vẻ lắm anh nhỉ? Và em có linh cảm chẳng bao giờ chúng ta trở lại một lần nào khác, phải không anh?

 

Cơn mưa kéo dài đến sáng. Tôi ngủ tiếp một giấc ngắn, chập chờn mê hoảng sau lần thức giấc đột ngột. Trùm chăn kín đến đầu, như cố hưởng một chút hạnh phúc, một nỗi vui sướng lười biếng. Tiếng mưa rơi đều từng nhịp, từng nhịp đến nhàm chán. Lúc đầu tiếng mưa rơi từng tiếng ngắn, thanh tạo nên một sự hồi hộp, khắc khoải chờ đợi. Và lo sợ vô cớ khi mưa nhanh, chen chúc nhau, hay đột ngột ngừng bặt. Rồi trái tim cũng trở lại bình thường, buồn bã ; như một dồn ép đến tận cùng, đến chân tường rồi phỉa òa vỡ, lan tràn ra. Sau nhạt dần đến độ nhàm chán. Tôi lắng nghe những tiếng động chung quanh. Những tiếng động thân thuộc lần cuối còn nghe. Tiếng lục đục của mẹ dưới nhà, lũ em ăn sáng nói cười vang. Nhạc từ chiếc cassette nhỏ trong phòng ông anh nhả ra một khúc nhạc buồn. Chà, buổi sáng nghe nhạc này buồn đến tự tử đấy, anh Toàn ơi. Chắc anh đang thất tình cô nào chứ gì? Ý nghĩn đó làm tôi bật cười khan. Tiếng cười ngắn, run run và khi những âm thanh khô đó ngừng, tôi biết mình tự dối lòng bằng tiếng cười gượng gạo. Mình còn buồn hơn anh ấy nữa mà, phải không hỡi trái tim nhỏ lắm chuyện?

 

Cứ thế từng giọt, hàng trăm giọt, hàng ngàn giọt tiếp tục nhỏ xuống suốt buổi sáng. Mưa làm chùn chân đi, làm lỡ những hẹn hò. Mưa chỉ được việc khi hai người gặp nhau, đứng dưới mái hiên hay bóng cây trong màn mưa mịt mùng. Không biết anh có đến được trong buổi sáng cuối này, trong thứ thời tiết kỳ quái này không? Anh ạ, em mong anh đến nhiều lắm. Với mái tóc ướt đẫm nước mưa. Đến để chúng ta nói chuyện một tí dưới giàn hoa giấy, nói vu vơ vài chuyện chẳng đầu không đuôi và chỉ để nhìn thấy nhau còn đủ mắt môi tay chân yêu dấu! Anh không đến, chắc trái tim nhỏ khắc khoải hơn cả từng giọt mưa nhỏ xuống tim đau. Hành lý sẽ nặng, chứa đầy nỗi buồn đó anh.

 

Tôi loay hoay suống cả buổi sáng trong phòng với cái va ly. Không thể nào thu xếp hết cả kỷ niệm thời mới lớn vào một chuyến đi được. Còn đó, những hẹn hò đưa đón, những cánh thư vụng dại như học trò trong tập vở. Tôi muốn mang đi tất cả những vật gì dính líu thân thiết với tôi. Từ quyển vở, cuốn sách trung gian đến đôi guốc áo quần học trò. Đến cả căn phòng, chiếc giườn tôi đã nằm nhìn ra cửa nghĩ bâng quơ đến người. Và chiếc gương thân thiết, đã nhìn tôi từ lúc còn bé đến tuổi biết soi gương chải tóc hàng giờ. Căn nhà quen thuộc từng cây cột, từng miếng gạch vỡ, vườn rau sau nhà. Sau khi rời bỏ ngôi nhà, lìa thành phố cũng như bỏ quãng đời cũ, những mộng mơ con gái, bước vào một đoạn đời khác, khó khăn hơn. Nhưng tôi vẫn phải bước đến, nó đang chờ đón cũng như rình rập tôi. Mười tám tuổi rồi còn gì bé bỏng nữa, phải không cha mẹ, phải không anh yêu dấu? Và như thế là không còn ăn bám gia đình, cả một cuộc sống tự lập ngả nón chào mời. Một trang vở mới toanh sẽ mở ra ; sửa soạn mở ra chiều nay và tôi chính thức bước vào đời mới vào ngày mai.

 

Va-ly đang soạn và vé cũng đã sẵn, một nơi khác trong thành phố lạ đang chờ đón tôi, con chim mới ra ràng. Bạn bè, bà con thân quyến đã chào kính xong cả, có nghĩa là chuyến đi này có thật, có thật đấy. Tôi nhắc đi lập lại với chính mình. Chỉ có anh, chúng ta chưa nói gì về chuyến đi sắp đến của em. Chắc anh cũng biết rồi nhỉ? Dù không một lời hẹn, một câu hứa mơ hồ đem lại chờ mong, em vẫn chờ, đợi anh đến từng giờ phút buổi sáng hôm nay.

 

Cuối cùng tôi cũng soạn xong va-ly. Tôi không mang theo gì cả, những chứng nhân của mười tám năm ở ngôi nhà thành phố yêu dấu, ngôi trường kỷ niệm. Mà mang theo đầy đủ trong tim, trong óc. Thì thôi vậy, Sẽ không có gì gợi nhớ mười tám năm đã qua. Coi như vĩnh biệt một phần đời đã qua nhiều niềm vui và cũng lắm nỗi buồn. Đào mộ chôn cô học trò mỗi sáng đi trên con đường hàng cây cao đến trường. Những ánh mắt lạ của đám con trai, những bước chân lẽo đẽo theo sau, vài bức thư xanh mướt trong học bàn. Coi như một phần đời rất đẹp của mình đã khép kín, mù mịt lối về. Dù có nuối tiếc, có buồn bã cách mấy, nó vẫn bình thản khép lại và chắn lối mơ mộng. Thôi thì hãy vui vẻ chào đón một phần đời, của riêng ta mà cuộc đời, mà Thượng Đế ban phát. Cho dù có đau buồn ra sao nữa, ta vẫn phải chịu, vì đó là đời riêng của ta.

 

Tôi dồn tất cả đồ vật trong phòng vào tủ lớn, từ gương lược, bình hoa, khăn bàn, vài bức tranh trên tường. Phòng chỉ còn giường, tủ, bàn trơ trọi, chỉ mới thay đổi chút ít mà tôi thấy như xa lạ lắm. Tôi khóa tủ lại, chuồi chìa khóa dưới gối. Thôi vĩnh biệt, vĩnh biệt tất cả. Tôi chôn cuộc đời học trò của tôi đây. Những niềm vui, những ngậm ngùi, những buồn bã, những xao xuyến mới lớn, cả những gì đẹp nhất một đời người mà tôi không gặp lại. Tôi đã khóa kín, đã sắp quay lưng với chúng. Mười tám năm yêu dấu. Tôi lại đóng cửa sổ. Những giọt mưa từ sáng đến giờ vẫn chưa ngơi nghỉ, làm ướt cả tay áo tôi. Tôi bỗng bật khóc khi từ cửa sổ nhìn vào căn phòng vắng tanh, như tia nhìn của anh ngoài đường một mai khi bụi phủ lên lũ bàn ghế, lên cánh cửa sổ thân quen. Tôi khóc ngon lành, tự nhiên như những hạt mưa rơi đều ngoài kia. Em vẫn còn bé lắm, phải không anh?

 

Sau cùng tôi mang va-ly khỏi phòng, khóa cửa lại. Tôi treo chìa khóa bên trên, như thế căn phòng bỏ không từ bây giờ. Trời vẫn còn mưa, tôi thấy một chút nắng hanh vàng yếu ớt trong mưa. Tia nắng lạc loài không chế ngự nổi cơn mưa, như một nụ cười gượng trên gương mặt đầm đìa nước mắt.

 

Có tiếng mẹ gọi ăn cơm. Tôi xuống nhà với một nỗi bồn chồn đâu đâu.

 

*

 

Không sao ngăn được nỗi buồn nghẹn ứ trong đầu, chỉ chực chờ dồn lên một biểu lộ rõ rệt.

 

- Thưa mẹ con đi.

 

Mẹ tôi nhìn lên, gật nhẹ rồi cắm cúi xuống công việc. Tôi vội vàng bước nhanh vì có cảm tưởng ngàn giọt nước từ mắt sẵn sàng chảy xuống. Và chảy không ngớt làm tiêu tan hết tất cả can đảm. Lớn rồi, mười tám tuổi rồi còn bé gì nữa, tôi không ngớt lập đi lập lại ý nghĩ này trong đầu.

 

Cơn mưa từ sáng đến giờ vẫn còn ray rức. Từng hạt nhẹ mỏng manh lướt thướt qua các ngọn cây xanh. Tôi đứng lặng trên hiên nhà, va-ly trên taychắc nó sẽ nặng chĩu nỗi buồn anh ạ. Tôi ngóng trông tiếng xe ngừng lại trước cổng, bóng áo mưa xám hiện loáng thoáng ngoài giàn hoa đỏ. Chỉ cần một bóng người, có lẽ mưa sẽ tạnh ngay, nắng rọi hân hoan trên từng viên sỏi sân nhà đấy, anh. Tôi thèm nghe lại, cũng như thèm nghe hoài hoài giọng nói ấm như một nốt nhạc trầm. Nói lên những lời hứa hẹn, những câu dặn dò làm yên tâm ra đi. Hay chỉ nhìn nhau cũng đủ lắm rồi. Chúng ta vẫn nguyên vẹn lành lặn, toàn vẹn yêu thương. Để anh nhìn bé con ngày nào lớn hẳn, thay đổi lạ lắm, bởi vì em đã ru đời mà anh... Chúng ta đều lớn cả rồi phải không anh?

 

Ngóng trông mãi một cách vô vọng. Có lẽ tôi đi một mình vậy, không biết anh sẽ ra sao khi không có mặt tôi ở thành phố này. Anh sẽ buồn? Sẽ đi lang thang? Hay vẫn bình thường? Và vẫn vui vẻ? Nào tôi biết. Anh làm gì khi biết tôi đã đi?

 

Một tiếng gõ ngắn, nhẹ và êm nhả từ đồng hồ treo tường. Hoảng hốt, tôi xách va-ly đi thật nhanh ra cổng. Cánh cổng khép lại sau lưng. Những cánh hoa giấy đỏ thắm rơi xuống, ướt đẫm những nước. Nước từ các cánh hoa rơi ướt một vai áo tôi. Mưa nhẹ hẳn nhưng vẫn chưa chịu tạnh.

 

Tôi lại đứng khá lâu dưới gốc cây sao, chưa muốn đi. Bao nhiêu xe lam, xích lô đạp chạy qua và mất hút ở cuối đường. Chưa chiếc nào ngừng lại đón đi. Nhìn những chiếc hoa sao rơi quay tròn đến hay. Chúng gợi lại con đường chùa K. tôi hay đi. Tôi lắc đầu cố không nhớ, không nhớ đến chuyện gì cả.

 

Con bạn đạp xe ngang, thấy tôi đứng hắn ngừng lại hỏi tôi đi à. Tôi gật đầu. Đang đợi xe à. Ừ. Đang đợi xe. Con bạn cười cười. Trông mi đứng dưới mưa có vẻ viễn du ghê lắm, không có vẻ gì đợi xe cả. Chờ hay buồn gì thế? Tôi cười nói mưa hoài từ sáng chẳng muốn đi đâu cả. Đợi xe gần chết. Lúc đó một chiếc xích lô đạp chậm qua, tôi thản nhiên nhìn trước cặp mắt ngạc nhiên của nhỏ bạn. Mi lạ lắm đó Phượng. Nói xong nó đạp xe đi.

 

Bao nhiêu chiếc xe trống đã chạy qua con đường này, tôi vẫn đứng nhìn. Đợi ai? Chờ ai? Tôi tự hỏi rồi tôi lắc đầu buồn bã. Nào có chờ đợi ai đâu. Nào có lời hẹn nào đâu.

 

Suốt cả đời chúng ta lỡ hẹn nhau hoài phải không anh? Những hẹn hò không nói ra lời. Dù vô tình hay cố ý. Mọi trưa anh hay đi ngang con đường này và em vẫn nhìn thấy từ các song cửa. Nón nhung xanh, áo trắng, chiếc xe em quen nghe tiếng nổ khác thường, qua con đường thân quen nhà em. Thế là chúng ta đã lỡ hẹn. Em khóc rồi đó anh, những giọt nước mắt gắn bó đời nhau. Chúng ta lỡ hẹn đời nhau rồi đó. Em không vui lòng, chẳng yên tâm ra đi rồi. Em vẫn thắc mắc không hiểu anh ra sao khi em rời bỏ thành phố này. Nào tôi có chờ đợi ai đâu, trong tư thế như chờ đợi đó. Một chiếc xích lô chạy đến. Tôi ngước nhìn từ cuối đường mong một bóng dáng quen thuộc. Trong màn mưa, không thấy gì cả. Tôi vẫy tay. Chiếc xích lô ngừng lại và tôi bước lên. Thôi thế là chúng mình đã lỡ hẹn đời nhau mất rồi. Bởi vì trước đó tôi nghĩ là nếu hôm nay không thấy anh, thì coi như định mệnh đả an bài chúng mình xa nhau mất bóng sau này. Đã lạc mất đời riêng nhau rồi anh ạ.

 

Tôi có cảm tưởng va-ly nặng chĩu trong tay, với đầy đủ nỗi buồn.

 

 

P. PHƯỢNG     

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 106, tuần lễ từ 14 đến 21-6-1973)

 

HẠ KHÚC - Tôn Nữ Thu Dung

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

bé có thấy mùa xuân bay trên tóc

phượng thắm rồi cho ướt mắt nhớ nhung

ve đang gọi trên những tàn lá thấp

anh về nghe ngày tháng ngắn vô cùng

 

bé có thấy nắng ngà rơi trên áo

chùng lòng không khi lần cuối giã từ

môi vẫn khép ngậm nụ cười ngọt mật

và mùa hè bay mất chút vô tư 

 

bé có thấy khi bàn tay vẫy gọi

là dấu chân ngày cũ đã xa rồi

là tiếng hát nửa chừng bay muôn hướng

khi về đây nhớ mãi một chỗ ngồi

 

(nhìn ra sân có một cành phượng đỏ

và nắng nhung đẹp lắm giữa sân trường

và bạn bè dấu yêu thời tuổi nhỏ

kỷ niệm xưa từng lớp lớp reo mừng)

 .    .    .    .    .    .

 

bé có thấy chút tình yêu mộng tưởng

đã ngát đầy trong đôi mắt anh không?

 

                                     TÔN NỮ THU DUNG

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 105, tuần lễ từ 7-6 đến 15-6-1973)

 

QUA MẤY NGÕ HOA - Mường Mán

chim vỗ cánh nắng phai rồi đó

về đi thôi, o nớ, chiều rồi

ngó làm chi mấy trắng xa xôi

mắt buồn quá, chao ơi là tội!

 

tay nhớ ai mà tay bối rối

áo thương ai lồng lộng đôi tà 

đường về nhà qua mấy nhõ hoa

đừng có liếc mắt nhìn ong bướm

 

có chi mô mà chân luống cuống

cứ tà tà ta bước song đôi

đi một mình tim sẽ mồ côi

tóc sẽ lệch đường ngôi, không đẹp

 

để tóc rối cần chi phải kẹp

nắng sẽ chia nghìn sợi tơ huyền

buộc hồn o vào những cánh chim

bay lên đỉnh lòng anh ngủ đậu

 

 

cứ mím môi rứa là rất xấu

o cười tươi, duyên dáng vô cùng

cho anh nhìn những hạt răng xinh

anh sẽ đổi ngàn ngày thơ dại

 

mi khẽ chớp nghĩa là sắp hay

háy nguýt đi, giận dỗi càng vui

gót chân đưa guốc mộng bồi hồi

anh chợt thấy trần gian quá chật

  

không ngó anh, răng nhìn xuống đất

đất có chi đẹp đẽ mô nờ?

theo nhau từ hôm nớ hôm tê

anh hỏi mãi răng o không nói?

 

tình im lặng : tình cao vời vợi?

hay nói ra sợ dế giun cười?

sợ phố ghen đổ lá me rơi?

sợ chân bước sai hồi tim nhịp?

 

cứ khoan thai rồi ra cũng kịp

vạn mùa xuân chờ đón chung quanh

vạn buổi chiều anh vẫn lang thang

vẫn theo o về giờ tan học

 

từ bốn cửa đông tây nam bắc

tới bốn mùa xuân hạ thu đông

theo nhau về như sáo sang sông

như chuồn chuồn có đôi có cặp

 

chim chìa vôi chuyền cành múa hát

trên hư không ve cưới mùa hè

o có nghe suốt dọc đường về

sỏi đá gọi tên người yêu dấu?

 

hoa tầm xuân tím hoang bờ dậu

lòng anh buồn chi lạ rứa thê!

nón nghiêng vành nắng chết đê mê

anh mê sảng theo chiều tắt chậm

 

chiều đang say vì tình vừa ngấm

hai hàng cây thương nhớ mặt trời

chiều ni về o nhớ thương ai?

chiều ni về chắc anh nhuốm bệnh

 

thuyền xuôi giòng ngần ngơ những bến

anh như là phố đứng trông mưa

anh như là quế nhớ trầm xưa

sợ một mai o qua mất bóng

 

một mai rồi tháng năm sẽ lớn

o nguôi quên những sáng trời hồng

o sẽ quên có một người mong

một kẻ đứng dọc đời trông đợi

 

còn nhớ chi ngôi trường con gái

lớp học sầu, ô cửa, giờ chơi

cặp sách quăng mô đó mất rồi

vì o bận tay bồng tay bế

 

chuyện hôm nay sẽ thành chuyện kể

những lúc chiều đem nắng sang sông

0 bâng khuâng nhè nhẹ hỏi lòng:

mình nhớ ai mà buồn chi lạ!

 

chim vỗ cánh nắng phai rồi đó

về đi thôi, o nớ, chiều rồi

ngó làm chi mây trắng xa xôi

mắt buồn quá, chao ơi là tội!

 

                                MƯỜNG MÁN

 

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc số 50, tuần lễ từ 12-5 đến 19-5-1972)