TÀ ÁO XUÂN BAY - Duy Nguyên

Vừa đi tôi vừa hát nho nhỏ. Lúc này tôi hay hát quàng xiên hết câu này bắt sang câu kia vô thứ tự. Tình cờ nhớ được câu nào hát ông ổng lên. Giống như Ly nói, anh chàng này điên điên hay sao ấy. Chị Hà thì mắng, thằng này cứ lảm nhảm tối ngày nhức cả đầu. Tôi cười trừ. Chị à, dễ gì có lúc được vui vẻ hát hỏng như thế này đâu. Ít khi cõi lòng thanh thản vui vẻ như... màu nắng thế kia. Cái tiếng này em bắt chước chị đó, ngày xưa chuyện gì vừa ý hay khen cái gì đẹp chị đều ví von vậy. Màu nắng, nhất là màu nắng xuân tuyệt vời lắm.

Khung cảnh hai bên đường làm tôi thích quá. Màu lá xanh mát vì lá đã thay một màu non tươi như màu mạ. Mấy thửa ruộng gặt xong trơ gốc rạ vàng nhọn hoắt. Rơm rạ được chất thành đống cao. Nhìn vườn dưa hấu tôi có cảm tưởng như còn bé, cùng Cúc ngồm ngoàm mấy trái dưa vừa chín. Tất cả có vẻ gì rất thanh bình. Ừ, bây giờ là mùa xuân đang về. Thiên nhiên làm ta quên đi chút buồn phiền nào đó. Tôi hát một khúc thanh bình ca. Khi tôi về, con chim sâu nằm trong tổ ấm, dây thép gai đã hết rào quanh đồn phòng ngự. Và người lính đã trở về cày đám ruộng xưa... Khi tôi về, cuộc đời xuôi chảy, bóng trăng xưa soi soi trên lối mòn. Có rừng cây ấm vì nhiều thương nhớ, có người yêu cũ nằm chờ bên gối...

Chị Hà đứng sửa cành mai trước sân. Chị hấp tấp chạy ra mở cổng khi thấy tôi.

- Em mới về?

- Vâng, em về ăn tết với chị.

Mắt chị Hà sáng lên niềm vui. Chị nắm tay tôi lôi vào nhà nói ríu rít:

- Vui quá. Nhà ít người mong cậu về hoài. Thế mấy năm trước ăn Tết ở đâu?

Tôi đáp bâng quơ:

- Lông bông lắm chị à. Em cũng chẳng nhớ làm gì mấy ngày đó.

Những ngày Tết năm ngoái năm kia tôi làm gì à? Đó là chuỗi ngày buồn vô cùng. Sống ở một thành phố ồn ào người là người, trong khi mình lại chẳng có một người quen thân thuộc. Nếu có, chỉ là một người bạn gái chỉ có thể đến vào lúc giáp Tết. Thế là chỉ có nước nằm yên trên gác gặm bánh chưng bánh tét cho qua đi. Hay đứng nhìn thiên hạ nô nức đi lại, một mình. Hình như chỉ có căn gác tương đối quen thuộc, duy nhất, trong một nỗi buồn.

- Thế sao không về với chị?

- Chị quên à? Chị về đây chưa được năm kia mà.

Chị Hà vỗ trán, cười. Trông chị chẳng khác khi xưa gì lắm. Mối tình của chị gặp nhiều trở ngại, sau chị phải ưng anh Huy. Trường hợp chị làm tôi suy nghĩ. Tình yêu là cái gì thế nhỉ? Với chị, tôi có cảm tưởng chỉ là một món trang sức thời con gái. Một chút ngậm ngùi phải có cho đời thi vị tí. Một bùi ngùi khi nhớ lại, thế thôi. Bởi vì ngay lúc này chị là người sung sướng.

Chị sống có vẻ hạnh phúc...

- Đời sống dễ chịu cậu ạ. Bé Quỳnh ngoan lắm, chỉ phải chị phải lo miếng vườn chẳng bế cháu hoài được.

Tôi nhìn mảnh đất xinh xắn trồng các loại rau, hoa và cây ăn trái. Tôi nói:

- Có lẽ em cũng sẽ làm thầy giáo làng. Được như anh chị cũng thú chán.

- Thì khi xưa chị đã bảo mà cậu có nghe đâu!

Tôi bắt gặp đôi mắt chị nhìn tôi trách móc xen lẫn một chút dịu ngọt. Chị bảo tôi xuống rửa mặt đợi chị làm cơm. Nước lành lạnh rất dễ chịu. Nghe trong không khí thoảng hương Tết miền quê. Đó là mùi rơm rạ, mùi lá chuối củng mùi hoa vừa nở. Cộng với chút lạnh chút sương mơ buổi sáng. Miền Nam có thời tiết lạ lùng, mấy tên bạn ví như tính tình con gái. Sáng có tí sương cho có vẻ mùa đông lạnh lẽo. Đến trưa lại nắng muốn vỡ đầu. Tôi yêu khoảng thời gian sương vừa tan, nắng mới lên. Trời ấm hơn trong gió chướng rung cành mai nở.

- Chị còn yêu màu nắng?

Chị Hà quay nhìn tôi như đo lường mức thực sự của câu hỏi. Nụ cười tôi hơi giễu cợt. Chị đáp nhỏ:

- Còn. Màu nắng bao giờ cũng đẹp.

- Nhất là màu nắng cuối năm, chị nhỉ!

Bé Quỳnh nằm trong lòng chị quơ tay nắm tóc chị níu xuống. Chị gỡ tay con bé, tát nhẹ vào má. Buổi chiều thả rơi vài giọt nắng lấp ló trên lá xanh. Vài tiếng chim cu gọi mùa xuân về. Cành mai đầy những nụ xanh. Có một vài đóa hoa nở. Tôi nói bâng quơ:

- Hoa mai đẹp quá, chị.

- Cậu nhớ cành mai khi xưa cậu cho chị cậu đã xin của cậu gì em anh Tuân không?

- Nhớ. Thằng Sao đó, chị.

- Thuở nhỏ vui quá. Về đây chị sống lại ấu thời chị em mình.

Chợt nhớ ra, tôi nói. Tôi dò chừng phản ứng trên mặt chị.

- Hôm nọ em gặp anh Tuân. Anh ấy đi bên Quân y.

- Sao?

- Anh Tuân hỏi thăm chị. Anh có vẻ mừng khi thấy chị có hạnh phúc rất nhiều.

Chị Hà cúi đầu xuống vuốt tóc bé Quỳnh. Trong chị hẳn một chút bùi ngùi vừa dấy lên. Nhưng chắc chắn chị không tiếc, chẳng nuối vì chị không lầm đường. Tình yêu khác, hôn nhân khác. Tình yêu chỉ làm đẹp đời sống chứ không xây dựng đời sống. Và như thế, mối tình chỉ đẹp khi đã yên ổn cuộc đời, nghĩ về nhau chỉ một thoáng nào đó.

Tôi nhìn bâng quơ. Hát vu vơ một câu chợt nhớ. Từ đó khi xuân tái hồi cho bùi ngùi thương nhớ tới xa xôi. Nhớ tới câu thương yêu người. Một ngày tuổi mới đôi mươi... Tôi cười hóm hỉnh:

- Chị nói em hay hát lảm nhảm nữa không?

Chị cười dịu dàng:

- Không. Hát cho vui cửa vui nhà.

- Năm nay chị có nấu bánh chứ?

- Có. Cậu thức canh bánh cho chị nghe.

- Mấy năm em quên mất Tết. Quên luôn bếp lửa chờ bánh.

Ánh mắt tôi chợt dừng lại bên kia hàng rào quấn đầy mồng tơi. Một dáng tóc dài nghiêng nghiêng tưới rau. Nước trắng xóa từ vòi nước rây đều trên màu hoa cải vàng. Cải đang lớn ra ngồng vàng quyến rũ các chú bướm la cà đến. Tôi chăm chú nhìn khung cảnh bắt mắt đó. Tưới xong người con gái đến luống vạn thọ. Sao toàn hoa vàng thế nhỉ? Vạn thọ trồng từng luống nom cũng rực rỡ lắm. Vuông nhà nàng một góc mai nở nhiều hơn bên tôi. Nàng mải làm không thấy tôi đang chú ý nhìn nàng. Tôi khều tay chị Hà hỏi:

- Cô nào vậy chị?

- Hả?

Chị đang ngó cây trúc đào nở những móng tay hồng nghe tôi hỏi giật mình. Tôi chỉ tay sang bên ấy. Chị Hà nhìn tôi mỉm cười:

- Hân đấy.

- Sao mấy lần trước em về sao em không thấy?

- Hân học trên tỉnh, bây giờ về ăn Tết.

Chị Hà nhìn tôi lém lỉnh. Cử chỉ như lần ghẹo tôi với Cúc trong trò chơi cô dâu chú rể, chị nói:

- Cô nàng cũng xinh chứ, cậu?

Tôi gật đầu. Chị tiếp:

- Cậu sửa soạn làm thầy giáo là vừa. Bằng lòng chị giới thiệu cho.

- Chị làm như em là vua không bằng. Chị có quen Hân?

- Dĩ nhiên. Thân lắm. Hôm hè Hân hay sang chơi với bé Quỳnh. Cô nàng khá dễ thương, cậu nhỉ?

Tôi ngập ngừng:

- Em cũng thấy thế.

Bên kia rào Hân tiếp tục tưới. Nàng làm công việc thật nhẹ nhàng chậm rãi. Trời gây gây lạnh nhẹ như một cơn gió sớm mơn trên da. Không khí nhẹ tênh, mọi thứ bình thản êm ả. Khói từ một căn nhà nào đó bốc lên, tan vào trong mây. Từ đó gợi tôi nhớ tới một đoạn văn cũ của Nhất Linh. Một buổi chiều cuối năm, một buổi chiều êm như giấc mộng. Mấy cây thông đầu làng đứng yên đợi gió. Ở đây chỉ có mấy ngọn cau phất phơ. Hai chị em ngồi nhìn, trong đó mùa xuân đang về. Có lẽ chị nhớ kỷ niệm nào đó vào mùa xuân cũ. Còn tôi đang chăm chú nhìn sang căn nhà bên cạnh. Còn tôi, biết đâu, mai sau tôi ở một nơi khác tôi sẽ nhớ chiều nay.

Chị Hà đứng lên vỗ vai tôi bảo:

- Cậu sang mua rau nhé. Anh sắp về rồi.

Tôi ngạc nhiên:

- Mua bên Hân?

Chị trả lời rất tự nhiên:

- Ừ. Ngày nào chị cũng mua rau bên đó. Nhớ lấy ngò nhiều nhiều nhé.

Tôi lúng túng đứng gãi đầu. Chị nhìn tôi cười cười xong bỏ vào nhà. Cố làm gan tôi đến bên hàng rào. Những chiếc lá mồng tơi xanh mát tì vào ngực tôi. Tôi vịn vào cây sào mắc các dây non dài. Tự dưng tôi gọi có hơi sỗ sàng một chút:

- Hân!

Nàng quay phắt người lại nhìn chăm chăm làm tôi bối rối. Và nàng nhíu mày, tôi đoán nàng đang nghĩ có quen bao giờ mà dám gọi tên một cách anh dũng, ngang nhiên như thế. Tôi không dám quả quyết rằng nàng đẹp, nhưng nàng có vẻ gì dễ thương lắm. Nàng càng dễ thương hơn, khi hỏi lại rất lịch sự và dịu dàng:

- Gì thế?

Tôi ngẩn người ra giây phút. Tôi trả lời hết sức... vô duyên:

- Rau. Có bán rau không?

- Mua cho chị Hà?

- Vâng. Cho nhiều ngò nhé!

Nàng che miệng cười khúc khích. Nàng lúi cúi cắt đám cải xà lách tươi mơn mởn. Những chú bướm lờn vờn trên luống cải hoa vàng. Buổi chiều êm. Tiếng lũ trẻ cười đùa vang từ xa. Vài tiếng pháo nổ lẹt đẹt. Không khí mát trong thiên nhiên rộn rã chờ Xuân. Không ngờ lại có một buổi chiều đẹp như thế này. Tiếng nhạc từ trong vẳng ra một khúc vui. Tôi huýt gió theo. Nàng ngẩng lên nhìn rồi tiếp tục cắt. 

Hôm nay là một ngày đẹp nhất. Tôi hát khúc When we were young của Johann Strauss đã đặt lời Việt. Ngày ấy khi xuân ra đời, một trời bình minh có lũ chim vui. Có lứa đôi yêu nhau rồi, hẹn rằng còn mãi không nguôi. Nhạc lắng hương Xuân bồi hồi, như vì tình ai tiếng hát lên ngôi...

*

Chị Hà nhìn Hân thoăn thoắt cột bánh, khen:

- Hân khéo quá. Mai mốt anh chàng nào gặp Hân có phước lắm đó!

Anh Huy nháy mắt với tôi:

- Hình như gặp rồi kia mà...

Tôi lén nhìn sang thấy Hân cúi xuống, tóc che lấp mặt chắc đã đỏ bừng. Chị Hà nói:

- Năm nay có Hân giúp chị đỡ quá. Có con bé này chị chả làm gì được. Xong chị trả công cho Hân, hay lắm cơ!

- Gì thế chị?

- Bí mật.

Chị nhìn tôi cười tủm tỉm. Tôi ngồi cạnh Hân trên bộ ván đầy những lá chuối, nếp, đậu xanh. Chị Hà lấy một miếng nhân đậu xanh đút vô miệng bé Quỳnh. Con bé nhai nhóp nhép cười tít mắt. Chị Hà bế Quỳnh lên nhà nựng con bé bằng những nụ hôn khắp người. Anh Huy hỏi:

- Nay bao nhiêu rồi em?

- Hăm chín anh ạ.

- Còn hai ngày nữa, mau thật. Thế là cây mai nhà mình nở kịp Tết.

- Em vừa mua lọ hoa đẹp lắm. Để em lấy anh xem.

Tiếng lục đục trên nhà, tôi đoán anh chị đang lau chùi lọ hoa cùng bộ lư đồng. Để đêm giao thừa chị thắp hương khấn. Bàn thờ đặt bộ lư sáng choang, cành mai bên cạnh cùng với dưa hấu, bánh chưng. Dáng chị đứng lâm râm khấn trước bàn thờ khói hương nghi ngút trông giống mẹ tôi.

Tôi xếp lá chuối lại cho gọn. Hân cho nếp, đậu xanh vào gói lại. Khi cột bánh hai đứa phải giữ chặt để cột cho chắc, bánh ngon. Bàn tay Hân thoăn thoắt và thỉnh thoảng tay tôi chạm tay nàng mát rượi. Hân múc nếp lên đám lá, nói:

- Năm nay chị Hà ăn Tết lớn quá!

- Thế còn nhà Hân?

- Cũng vậy.

- Nghĩa là ăn Tết lớn ghê lắm phải không?

Hân cười tươi, khẽ lắc lắc mái tóc:

- Thường thôi anh. Nhà ít người.

Tôi hỏi một câu có lẽ hơi ngố:

- Hân thích Tết không?

- Thích. Tết được nghỉ học.

- Thế Hân làm gì mấy ngày Tết?

- Đọc sách, đi chùa, đến nhà bạn. Còn anh?

- Tết ở nhà nằm không chán phèo. Hồi đó tôi mong mấy ngày Tết qua mau cho rồi.

Tôi hạ giọng tiếp:

- Riêng năm nay với tôi Tết có ý nghĩa lắm.

- Năm nay anh về đây chứ?

- Nhất định. Phải về gói bánh với Hân.

Hân cãi:

- Không có anh Hân vẫn gói được như thường.

- Vậy không về nghe?

- Không phải. Có anh vui hơn.

- Sao hơn?

- Nói chuyện mau hết giờ, đỡ buồn. Làm một mình sợ lắm.

- Mắc nói chuyện sao làm được?

- Vừa làm vừa nói như vầy được sao không.

- Tối nay Hân canh bánh không?

- Chắc phải thức. Má nói lửa đều bánh mới ngon.

- Bánh nhiều thế kia ăn sao cho hết?

- Hết chứ. Hai nhà kia mà. Có anh nữa sợ không đủ.

- Tôi ăn ít lắm. Hân làm mấy cái bánh nhỏ xíu, xinh hơn.

- Dạ.

Hân dạ ngoan như cô học trò nhỏ. Trán nàng lấm tấm mồ hôi. Những sợi tóc mai dính vào má. Không dưng tôi nhớ câu ca dao. Tóc mai sợi vắn sợi dài, lấy nhau không đặng thương hoài ngàn năm. Ngàn năm, có lẽ, nếu tôi còn sống hẳn tôi không quên đêm nay đâu.

Bếp lửa đêm với tôi ấm áp vô cùng. Dù ánh lửa có hơi mong manh lập lòe như sẵn sàng tắt bất cứ lúc nào. Với một đứa lang bang như tôi bếp lửa gia đình là một ước mơ xa tít. Ít khi tôi dám nghĩ đến một mái ấm rộn ràng tiếng cười mà tôi là một phần tử trong đó. Cũng như tôi không nghĩ, hay nói đúng hơn không mơ ước, đêm cận Tết bên bếp lửa nấu bánh, với một người con gái.

Chị Hà và anh Huy lo dọn dẹp lau rửa nhà trên để mai rước ông bà. Tôi nằm nghe tiếng anh chị nói trong đầy ắp niềm vui. Hân nằm võng, đang cầm một tờ báo xuân. Hình vẽ cô bé mắt to đứng cạnh con nai. Mõm nai ngậm một dúm cỏ non.

Anh yêu em vì em biết nói. Đã biết thưa, thưa anh, em còn biết gọi. Sáng trời mưa khiến cho anh nhớ em. Bây giờ nắng anh nhớ em hoài. Ngồi xuống đây nghe chim đàn chim nó hót. Đồng cỏ như bàn tay, trời như mắt say. Ta có nhau ôi còn biết nói gì. Hai đứa ngồi, ngồi đó như hai hòn bi.

- Bài gì mà kỳ cục. Gì mà ngồi đó như hai hòn bi.

- Hay vậy mà Hân không thích à? Tại hai đứa ngại ngùng nên ngồi ì ra như hai hòn bi. Hai người ở quê mà.

Có cành hoa đẹp anh hái cho em. Em không thèm nhận anh chết cho xem! Rồi em sẽ khóc liên miên suốt ngày. Ôi chẳng bao giờ...

- Ngộ quá há! Anh hát tiếp đi.

Tôi im bặt vì câu hát hơi không hợp. Ôi chẳng bao giờ buồn như bữa nay. Ô hay, hôm nay chúng tôi đâu có buồn, có cành mai trước nhà, tôi có hái cho Hân hẳn nàng không từ chối.

- Tức cười quá. Bài hát vui ghê!

- Họ ngây ngô như lá ấy!

Này em yêu quý, em nào có nghe. Trên cánh đồng cỏ có con bò kêu. Nó kêu bò bò và nó ăn cỏ. Trời hôm nay cao yêu em hỡi gió. Trên đỉnh đồi cao có cây to tướng. Trên một cành ngang có một tổ kiến, có con đi ra có con đi vào.

- Hân thấy hình ảnh gì trong bài hát?

- À hai người ngồi trên bãi cỏ. Anh chàng chỉ cho cô nàng cảnh chung quanh họ.

- Vớ vẩn quá. Anh chàng bối rối không biết làm gì, chỉ đàn bò xong đến tổ kiến.

Hân nói:

- Mối tình của họ đẹp quá!

Tôi gật đầu. Hân nằm xõa tóc đu đưa theo nhịp võng. Nàng mở mắt theo dõi đôi thạch sùng trên mái nhà. Tôi thấy trong mắt nàng ánh lửa bếp đỏ lấp láy. Làm sao tôi thấy bóng tôi trong đó?

Tôi định hỏi. Còn chúng ta? Có phải mối tình chúng ta cũng đẹp? Nở hoa vào mùa xuân. Tôi không dám nói chắc đó là tình yêu, nhưng nếu không thì đó là gì nhỉ?

Gió thổi qua đám chuối bên nhà luồn vào cửa sổ lành lạnh. Hân nhoài người đẩy củi vào bếp. Những mẩu củi còn ẩm nổ lách tách vui tai.

- Tết này Hân về ngoại.

- Bao lâu?

- Sáng đi chiều về. Nếu được, anh về quê ngoại Hân cho biết. Vui lắm.

- Được. À, Hân có đi lễ chùa không?

- Có. Cả chị Hà anh Huy với bé Quỳnh.

- Hân khấn những gì?

- Nhiều lắm anh ạ. Cho Hân, gia đình và những người thân.

Tôi cười đề nghị:

- Nhớ tôi với nghe? Cầu cho tôi yên lành đến xuân năm sau.

- Anh nói gì mà dễ sợ!

Chợt Hân hỏi, bất ngờ, giọng khác lạ:

- Bài anh hát khi nãy là gì thế?

- Mùa xuân yêu em.

Và tôi hát tiếp. Này em yêu quý, em nào có nghe. Ban nãy trên trời có đôi chim bay. Có đôi chim trắng bay trên nền trời. Trời xanh xanh quá, riêng mình có đôi. Trời xanh xanh quá, riêng mình lứa đôi.

*

Đêm thật tối. Đêm ba mươi Tết. Chúng tôi đi lễ chùa. Hân xin xăm, tôi hỏi, nàng nói năm tới tương đối tốt. Thế còn đường tình duyên gia đạo thì sao? Nàng mím môi, không biết!

Lễ chùa xong chúng tôi ra vườn hái lộc. Vườn tối không một ngọn đèn. Tôi nắm tay Hân dọ dẫm đi. Tôi thấy loáng thoáng dáng nàng bên cạnh, tay  nàng run run trong tay tôi. Hai đứa đi như hai đứa trẻ nghịch ngẫm. Những cành lá non cọ vào người mát ướt. Sương đầy trên các mặt lá. Sương hơ ẩm vạt áo dài trắng của Hân.

Chúng tôi dừng lại trước một cây um tùm. Tôi sờ và nghe rõ cảm giác lá non tràn nhựa. Tôi hái hai cành, đưa nàng một. Tay chúng tôi cùng chạm cành lộc và đứng yên như thế, lâu.

Lúc ra khoảng sân chùa tôi nhận ra đó là cành sung chi chít lá non.

Chị Hà khen chúng tôi có cành lộc đẹp quá. Năm nay chắc gặp may. Còn cô này, sang năm cho chị uống rượu mừng chắc? Chị dở rượu lắm, đàn bà mà, nhưng với Hân chị sẽ uống thật nhiều. Hân đỏ mặt. Em còn thi mà chị. Chị nói vậy, rông cả năm à. Chúng tôi cười vui vẻ. Mỗi người một cành lộc biếc. Bé Quỳnh cầm nhánh mai nhỏ có mấy đóa.

Chị Hà giục tôi về sớm sửa soạn cúng giao thừa. Giao thừa tôi sẽ mở cửa nhìn sang nhà Hân thảy qua đó một món quá. Ôi mùa xuân. Mùa của những đóa hoa vàng rực rỡ. Mùa tuyệt vời của tình yêu.

Anh Huy ngâm một bài thơ cổ trên đường về. Chị Hà nghe và nhớ ra điều gì, chị vỗ đùi bé Quỳnh đánh đét một cái. Chúng tôi ngạc nhiên nhìn chị hớn hở. Chị ngâm thơ Trần Dạ Từ:

Tôi là ai giữa mùa thay đổi ấy

Sao nhớ nhung. Sao ngần ngại thế này

Đứng bên đường xuân, trong tà áo tung bay

Buồn ngập ngừng rồi... buồn tôi dám tới.

Câu thơ chị sửa lại ở câu cuối. Chị nhìn tôi cười ý nhị. Tôi hiểu ánh mắt của chị. Cả tôi và chị cùng nhìn Hân. Tà áo dài trắng luống cuống bước chân.

Trong tôi cả một mùa xuân đang nở hoa.

DUY NGUYÊN    

(Trích tuần báo Tuổi Ngọc giai phẩm Xuân Hồng, 1973)