“Tôi
sáng tác Ai xuôi vạn lý đang thời kháng Pháp. Tôi len lỏi trong vùng
Chẹt Sậy nằm ven cửa biển An Hóa, Bình Đại, tỉnh Bến Tre. Đó là thời tuổi trẻ
luân lạc nhất của đời tôi. Nhiều trận giặc Pháp ruồng bố, tôi chạy theo gia
đình ông Đầu tộc đạo Cao đài
trong vùng Chẹt Sậy.
“Vì
ăn uống quá kham khổ, tôi đau một trận thập tử nhất sinh, nhờ có gia đình ông
này chăm sóc thuốc men cứu giúp, tôi mới còn sống đến ngày nay. Phải gặp hoàn
cảnh khốn khổ cùng cực của cuộc sống ta mới thấy được lòng nhân đạo của đồng
bào Việt Nam
cư xử với nhau.
“Tôi
sáng tác Ai xuôi vạn lý lúc đang ăn gửi nằm nhờ trong gia đình đạo
Cao đài, sau khi tôi đau sắp chết cho nên trong nhạc phẩm này có những câu trối
trăng rất đỗi bi quan: Thôi, đứng đợi làm chi. Thời gian có hứa mấy khi, sẽ
đem đến trả đúng kỳ. Những người mang mệnh biệt ly.
“(...) tôi cũng xin nói về thêm âm giai
trong bài Ai xuôi vạn lý này có âm hưởng kinh Cao đài, mà trong thời gian tôi
tá túc gia đình ông Đầu tộc Cao đài, sớm tối nghe giọng tụng kinh, và lời
thuyết giáo (...) đã thấm vào tôi lúc nào không hay. Đến khi tìm giai điệu thể
hiện Ai xuôi vạn lý thì âm hưởng trầm bổng của hơi nhạc lễ trong kinh Cao đài
đã lồng vào đoạn nhạc mở đầu (introduction) một giai điệu trầm bổng buồn buồn: Phá
rê, rê, phà phá. phá rê, rê đồ rê phá là (...) Rề, pha xôn lá pha, xôn rề. Rồi lời
ca và tiết điệu như âm hưởng những lời rao giảng: Đá mòn nhưng hồn chưa mòn
giấc mơ. Có đám cây trên đồi, sống trong, trong mơ hồ. Ngày nào tròn trăng, lại
nhớ đến tích xưa. Khi tướng quân qua đồi, kéo quân, quân theo cờ. Đoàn cỏ cây
hãy còn trẻ thơ. Cho đến bây giờ. đã thành đoàn cổ thụ già. Mà chờ người đi mất
từ ngàn xưa. Nàng đứng ôm con xem chàng về hay chưa?”
Nhạc sĩ Lê Thương với tâm hồn dân tộc, thể hiện trong
sáng tình dân tộc bằng giai điệu Việt Nam qua trường ca Hòn vọng phu. Do hoàn cảnh lịch sử, ông
có dịp gần gũi, tiếp cận nhạc lễ Cao đài, tâm hồn dân tộc trong Lê Thương và
tính dân tộc trong Cao đài đã cùng nhau hòa điệu. Ảnh hưởng sâu sắc này lắng
đọng trong tiềm thức, để đến khi sáng tác Ai
xuôi vạn lý, ở khoảnh khắc nào đó rất tự nhiên, cái hồn dân tộc trong giai
điệu Cao đài đã phả sinh lực vào hồn nhạc Ai
xuôi vạn lý, và Lê Thương đã lưu lại cho đời một kiệt tác bất hủ còn rung
động mãi lòng ai nặng tình quê hương đất nước.
LÊ ANH DŨNG
(1996)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét