Đó là ngày của chúng ta, ngày mà tất cả những người Mỹ đều trở về ngôi
nhà thân thuộc của mình để cùng nhau dự một bữa tối long trọng. Ngày
Chúa ban phước lành hàng năm, Tổng thống cho phép mọi người được nghỉ
việc.
Đôi khi, Tổng thống có nói về những người đã đặt ra ngày Lễ Tạ ơn đầu
tiên. Họ là một nhóm người Thanh giáo đổ bộ lên vùng bờ biển Đại Tây
Dương thuộc nước Mỹ. Còn chúng ta, thực tình cũng chẳng nhớ rõ về lai
lịch của họ. Có điều bởi những người tiền bối đã dùng một loại lông vũ
lớn có tên là gà tây trong bữa ăn ngày Lễ Tạ ơn, nên chúng ta cũng buộc
phải mua một chú gà tây để ăn vào ngày đó – nếu như chúng ta còn đủ tiền
để mua. Đó là một truyền thống.
Nói đúng ra, ngày Lễ Tạ ơn là Ngày của những người Mỹ nghèo. Và giờ đây
là một câu chuyện minh chứng để bạn thấy rằng, chúng ta có những truyền
thống lâu đời ngay trong một đất nước còn non trẻ. Những truyền thống ấy
trở nên xưa cũ rất nhanh, còn nhanh hơn cả những truyền thống trong các
quốc gia có từ lâu đời. Bởi lẽ đất nước chúng ta rất trẻ và đầy sức
sống đã mau lẹ tiếp nhận đủ mọi thứ.
Stuffy Pete đã ngồi định vị trong công viên thành phố New York. Nếu
từ Quảng trường Liên bang bạn đi vào từ hướng đông thì đó là ghế thứ 3
về bên phải. Đã chín năm qua, cứ vào buổi chiều ngày Lễ Tạ ơn bao giờ
anh ta cũng ngồi ở đó. Và lần nào cũng vậy, mọi điều đến với anh ta bao
giờ cũng tuyệt vời. Những điều dễ chịu đã làm cho trái tim anh ta tràn
ngập niềm vui; đồng thời cũng đổ đầy sự sung sướng vào một bộ phận cơ
thể nằm ở phía dưới trái tim anh ta.
Vào ngày Lễ Tạ ơn những năm trước, anh ta rất đói. (Thật lạ lùng! Những
người giàu đều có mong muốn được giúp đỡ người nghèo. Nhưng đa phần
trong số họ cứ nghĩ rằng, dường như người nghèo chỉ đói khát vào ngày Lễ
Tạ ơn). Còn vào Lễ Tạ ơn năm nay thì Pete không đói. Anh ta vừa xơi một
bữa tối sang trọng đến nỗi không có một ma lực nào có thể đẩy anh ta
rời khỏi bàn ăn. Bộ mặt của anh ta đã xám ngoét bởi ăn quá no, nhưng ánh
mắt thì vẫn lóe lên nỗi tiếc nuối chút thức ăn còn sót lại trên bàn.
Anh ta thở ậm ạch, cơ thể bỗng nở ra quá lớn so với cỡ áo quần như muốn
xé tung bộ đồ đang mặc. Mà đúng là chúng đã rách thật. Bạn có thể nhìn
thấy da của anh ta qua khe rách áo sơ mi trước ngực. Cơn gió lạnh kèm
theo mưa tuyết đối với anh ta xem chừng chỉ mang lại cảm giác mát mẻ?
Bởi nhiệt lượng phát ra từ những đồ ăn làm cơ thể anh ta quá nóng bức.
Một bữa ăn quá nhiều thức ăn – với Stuffy – dường như gồm tất cả gà tây
và những thứ thực phẩm có được trên trái đất này. Thật là một bữa tối
không dám trông đợi.
Pete đã đi ngang một ngôi nhà rộng gần đầu một đường phố rất lớn có tên
là Đại lộ thứ 5. Đó là một ngôi nhà của hai người đàn bà đã già nua
thuộc một dòng họ lâu đời. Hai con người già cả ấy có một tình yêu sâu
nặng với truyền thống. Vào buổi trưa ngày Lễ Tạ ơn, họ thường sai người
hầu đứng đón ngoài cửa ra vào. Người hầu chờ kẻ lang thang đói khát đầu
tiên đi qua để dẫn vào nhà, rồi cho người đó ăn một bữa thỏa thuê đến
nỗi không thể nhồi nhét thêm một chút đồ ăn nào thêm nữa. Trên đường đi
tới công viên, Pete cũng đã được mời vào nhà. Truyền thống đó vẫn được
tiếp tục duy trì.
*
Pete ngồi ngay đuỗn trong công viên nhìn thẳng về phía trước đã chừng
mươi phút. Anh ta gắng sức từ từ xoay cổ sang hướng khác một cách mệt
mỏi. Đôi mắt dần trở nên man dại và hơi thở như tắc nghẹn. Bàn chân xỏ
trong đôi giày rách toác tới cẳng chân quờ quạng trên mặt đất.
Cùng lúc đó có một người đàn ông già đang cắt đường vượt qua Đại lộ thứ 4
đi về phía Pete ngồi. Đã chín năm nay, vào ngày Lễ Tạ ơn, ông ta đều
đến tìm Pete ở chỗ này. Đó là việc làm mà người đàn ông già cố gắng thực
hiện theo truyền thống. Sau phút gặp gỡ ban đầu, bao giờ ông cũng dẫn
Pete đến một tiệm ăn và sung sướng ngắm nhìn anh ta ăn một bữa thỏa
thuê.
Những người Mỹ yêu truyền thống tự nguyện làm những việc như thế còn dễ
dàng hơn người sống trong những quốc gia già đời giống như nước Anh. Họ
làm vô tư mà chẳng hề nghĩ ngợi về những việc mình làm. Thế nhưng, trong
một quốc gia còn trẻ, chúng ta buộc phải suy nghĩ về điều đó. Ấy là khi
quyết định tạo lập một truyền thống cho mình, chúng ta phải lặp đi lặp
lại nhiều lần trong một thời gian lâu dài. Người đàn ông yêu đất nước
của mình. Ông tin rằng chính ông đã góp phần tạo dựng nên truyền thống
Mỹ cao cả, và ông đã thực hiện điều đó thật tuyệt vời. Chín năm liền ông
làm điều đó là một quãng thời gian đâu ngắn của một đời người!
Người đàn ông già tiến bước, đầu ngẩng lên một cách tự hào hướng tới cái
truyền thống mà ông đã và đang xây dựng. Thực ra mỗi năm cho Stuffy ăn
một lần cũng chẳng phải là một truyền thống gì quan trọng. Ở xứ này, nó
chỉ mới bắt đầu xây dựng. Điều đó chỉ chứng tỏ rằng, một truyền thống ít
nhất cũng có thể có ở nước Mỹ.
Ông già ấy 60 tuổi, người cao và gầy gò. Ông mặc bộ đồ đen và đeo kính
lão. Năm nay tóc ông đã bạc và thưa hơn, bước đi cũng dường như không
nhanh nhẹn như năm trước.
Khi người đàn ông tốt bụng đến gần Stuffy cũng là lúc anh chàng ngắc
ngoải và nhịp thở trở nên ngắn hơn. Anh ta ước gì có thể vụt bay biến đi
lúc này, nhưng thực tế anh ta không thể nhúc nhích nổi thân xác.
“Xin chào”. Người đàn ông già đã lên tiếng. “Tôi rất vui sướng khi thấy
những buồn phiền của năm tháng đã không làm tổn thương đến anh. Anh vẫn
sống khỏe mạnh bởi được Chúa ban phước, chúng ta sẽ cùng tỏ lời cảm ơn
Người trong ngày Lễ Tạ ơn. Nếu anh đi cùng ta, con trai ta ạ, ta sẽ đãi
con một bữa tối mà chắc chắn đấy là dịp để thể xác và tinh thần con cảm
nhận đã được Chúa ban ơn”. Đã chín năm nay, ông đều nói những lời như
vậy. Tự thân những lời nói ấy hầu như đã là truyền thống.
Những năm trước, lời nói của ông luôn là khúc nhạc êm ái trong tai Pete.
Nhưng bữa nay anh ngước mắt nhìn trực diện vào mặt ông, và nhận thấy
hai dòng nước mắt trào ra từ khóe mắt ông. Những bông tuyết đậu trên da
mặt nóng bừng của ông nhanh chóng tan ra thành nước. Ông rùng mình vì
lạnh, rồi xoay lưng về phía gió thổi. Và dường như muốn tránh ánh mắt
của Stuffy.
Stuffy luôn phân vân: Tại sao người đàn ông già kia dường như buồn bã
mỗi khi anh hỏi chuyện. Anh đâu có biết ông luôn ao ước có được một đứa
con trai. Để khi ông từ giã thế gian này, nó sẽ đến bên ông để vĩnh
biệt. Nó sẽ đứng thẳng trang nghiêm nói lời tưởng nhớ người cha yêu quý
của mình. Đó mới đích thực là truyền thống.
Người đàn ông già không có gia đình. Ông sống trong một căn phòng của
một trong những chiếc nhà cũ kỹ nằm gần công viên. Vào mùa đông, ông
trồng một vài khóm hoa cạnh phòng ở. Mùa xuân, ông dạo bộ trên Đại lộ
thứ 5. Mùa hè, ông sống trong lều trại trên những ngọn đồi ngoại ô New
York. Ông hay kể về một loài sâu lạ lùng phá rau màu mà ông hy vọng một
ngày nào đó sẽ tìm ra chúng. Vào tiết cuối thu, ông mời Stuffy đi ăn một
bữa tối. Những việc đó phần nào lấp đi nỗi cô đơn trống trải trong cuộc
đời ông.
Pete ngước nhìn ông chốc lát và không cầm lòng nổi, anh ta cảm thấy hối
hận, vì đã có ý nghĩ khước từ lời mời của ông già. Và đôi mắt người đàn
ông già sáng lên tỏ vẻ hài lòng. Nét mặt ông già đi nhiều so với những
năm trước, nhưng quần áo rất sạch và còn mới tinh. Rồi Pete cũng đã gắng
sức phát ra được một âm thanh thều thào rất lạ. Tuy vậy, cũng như chín
năm đã qua, ông đã quen nghe và ông hiểu. Ông biết rằng Stuff đã chấp
nhận lời đề nghị của mình.
“Cảm ơn ông! Tôi đang rất đói”.
Thực ra, Stuffy đã no cứng bụng, nhưng anh ta hiểu rằng mình là một bộ
phận của truyền thống. Sự thèm khát ăn uống vào ngày Lễ Tạ ơn không phải
là anh ăn vì mình mà là vì người đàn ông tốt bụng kia. Nước Mỹ quả là
tự do. Nhưng ở đó cũng có những điều nhạy cảm bắt buộc lương tâm phải
làm.
Ông già dẫn Suffy tới một nhà hàng, tiến lại chiếc bàn quen thuộc mà cả hai đều biết rõ qua những lần họ đã từng đến.
“Ông già đã đến kia rồi – cái ông thường mua những đồ ăn để thết đãi anh
chàng vô tích sự một bữa vào ngày Lễ Tạ ơn hàng năm ấy!”. Một người hầu
bàn thông báo.
Người đàn ông già ngồi xuống cạnh bàn và quan sát. Những người hầu bàn đã mang ra vô số các đồ ăn. Và Suffy bắt đầu ăn.
Chưa bao giờ có một người lính chiến vĩ đại và nổi tiếng nào chiến đấu dũng mãnh đến như thế với kẻ thù. Gà tây và tất cả mọi thực phẩm biến khỏi mặt bàn nhanh chóng như chúng vừa xuất hiện. Suffy đã nhìn thấy vẻ hạnh phúc trên gương mặt ông già. Anh ta quyết định tiếp tục giữ vững tốc độ ăn.
Một giờ trôi qua và trận đánh đã kết thúc.
“Cảm ơn ông! Cảm ơn vì đã cho ăn bữa tối Lễ Tạ ơn”. Suffy lắp bắp. Rồi
anh ta nặng nề đứng dậy loạng choạng bước chệch hướng cửa ra vào. Một
người hầu bàn giúp xoay người anh ta cho đúng hướng.
Ông già cẩn thận đếm tiền trả, và bo cho người hầu bàn 15 xu.
Cũng như những năm trước, họ nói lời tạm biệt và chia tay cạnh cửa ra vào. Ông già đi về phía nam còn Pete đi về hướng bắc.
Stuffy loanh quanh mãi ở góc phố đầu tiên. Sau đó đứng sững lại chừng
một phút rồi đổ gục xuống. Người ta đã tìm thấy anh ta và đưa tới một
bệnh viện. Họ đặt anh ta lên giường bắt tay vào việc chẩn đoán nhằm cố
gắng phát hiện căn bệnh kỳ lạ nào đã quật anh ta gục ngã.
Một giờ sau, ông già cũng được đưa tới cùng bệnh viện với Stuff. Họ đặt
ông lên một giường bệnh khác và cố gắng tìm xem căn bệnh của ông là gì.
Sau chừng ít phút, một bác sĩ của nhóm hội chẩn gặp một bác sĩ khác vừa tới và họ trao đổi với nhau:
“Đằng kia có một ông già thật tốt bụng, tử tế”. Người bác sĩ nói. “Anh
có biết ông ta mắc sai lầm gì không? Ông ấy đã suýt chết vì nhịn đói.
Một người già rất đáng kính trọng, tôi nghĩ thế. Ông ấy kể với tôi rằng
đã ba ngày nay ông ấy không hề ăn một tí gì”.
Truyện ngắn. O.Henry (Mỹ)
Đinh Đức Cần (dịch)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét